Даследаванні 1 страница

Беларуская літаратура ў кантэксце славянскіх літаратур ХІХ–ХХ стст. / Нацыянальная акадэмія навук Беларусі; [навуковы рэдактар У. I. Мархель]. Мн: Беларуская навука, 2006.

Беларусы. Прамысловыя і рамесныя заняткі. Мн., 1995.

Беларусы / Нацыянальная акадэмія навук Беларусі. Т. 9: Антрапалогія / [Л. I. Цягака і інш.]. Мн, Беларуская навука, 2006.

Белоруссия и Литва. Исторические судьбы Северо–Западного края: Изд. П. Н. Батюшковым в 1890 г. кн. посвящ. церков., воен. и полит. истории Беларуси с древнейш. времен до XIX в. / Предисл. В. А. Воронин. – Мн.: Изд. центр Белорус. гос. ун–та, 2004.

Брэсцкая царкоўная унія (1596–2006): гісторыя i сучаснасць. зборнік навуковых артыкулаў. Брэст: БрДУ, 2006.

Гарэцкі М. Гісторыя беларускай літаратуры. Мн., 1992.

Гістарыяграфія гісторыі Беларусі канца XVIII – пачатку XX ст.: праблемы, здабыткі, перспектывы / Н. В. Анофранка і інш.; навуковы рэдактар В. В. Яноўская] Мн: Беларуская навука, 2006.

Государственность на Беларуси: генезис и перспективы: Сб. материалов респ. науч.–практ. конф., 30 янв. 2002 г.: В 2 ч. / Гл. ред.: И. В. Котляров и др. Брест: БрГУ, 2002.

Западные окраины Российской империи. М.: Новое литературное обозрение, 2006.

Земляков Л. Е. Религиозные процессы в Беларуси. Проблемы государственно–правовового регулирования. Мн., 2001.

История рабочего класса Белорусской ССР: [Исследование]: В 4–х т. Т. 1.: Рабочий класс Белоруссии в период капитализма / Редкол.: К. И. Шабуня и др. Мн.: Наука и техника, 1984.

Канфесіі на Беларусі канец XVIII – XX ст. Мн., 1998.

Карский Е. Ф. Белорусы: в 3 т. Т. 2: Язык белорусского народа, кн. 1. / [редакционный совет: Г. П. Пашков (главный редактор) и др.]. Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2006.

Киприанович Г. Я. Исторический очерк православия, католичества и унии в Белоруссии и Литве. Мн.: Белорусский Экзархат, 2006.

Коган И. Л. Этнонациональное и религиозное самоопределение белорусов / Науч. ред. Бабосов Е. М. Мн., 2002.

Козлов В. И. Этнос. Нация. Национализм: Сущность и проблематика. М.: Старый сад, 1999.

Конон В. М. Идеи гуманизма в общественно–политической и философской мысли Белоруссии (дооктябрьский период). Мн., 1977.

Кузнецов, Н. В. Политические партии Беларуси: от истории к современности. Мн.: НКФ «Экоперспектива», 1996.

Луцкевіч А. Выбраныя творы: праблемы культуры, літаратуры і мастацтва / [укладанне, прадмова, каментарый, індэкс іменаў, пераклады з польскай і нямецкай мовы Анатоля Сідарэвіча]. Мн.: Кнігазбор, 2006.

Лыч Л. М. Беларуская нацыя i мова. Мн., 1994.

Мартос А. Беларусь в исторической, государственной и церковной жизни. Мн., 1990.

Музыкальный театр Белорусии: дооктябрьскяй период. Мн., 1990.

Октябрь 1917 и судьбы политической оппозиции. Гомель, 1993. Ч. ІІ.

Очерки истории философской и социологической мысли Белоруссии (до 1917 г.). Мн., 1973.

Старостенко В. В. Свободомыслие и свобода совести в Беларуси: очерки истории: монография. Могилев: МгГУ, 2004.

Функ Ю. Правовое и социально–экономическое положение евреев на территории Беларуси в конце ХІХ – начале ХХ вв. // Архівы і справаводства. 1999. № 5. с. 12–18.

Чантурия В. А. История архитектуры Белоруссии. Мн., 1977.

Чантурия В. А. История архитектуры Белоруссии: Дооктябрьский период: В 2 т.т. Мн., 1985.

Шалькевіч В. Ф. Гісторыя палітычнай i прававой думкі Беларусі. Мн., 2002.

Шимукович С. Ф. Благотворительность в Беларуси в конце XIX – начале XX века: монография. Мн.: Академия управления при Президенте Республики Беларусь, 2006.

Шчакаціхін М. М. Нарысы з гісторыі беларускага мастацтва. Ч. 1. Мн., 1993.

Этнаграфія беларусаў. Гісторыяграфія, этнагенез, этнічная гісторыя. / Рэд. калегія: Бандарчык У. К., Мялешка У. І., Піліпенка М. Ф. Мн., 1985.

Спісы спецыяльнай асноўнай і дадатковай літаратуры прыкладаюцца асобна да кожнай тэмы семінараў.

Тэма 1. Беларускія землі ў складзе Расійскай імперыі (1772 – 1812 гг.)

1. Увядзенне новага адміністрацыйна–тэрытарыяльнага падзелу i арганізацыя кіравання. Змены ў судаводстве.

2. Саслоўная палітыка расійскага ўрада:

а) правы і прывілеі пануючых саслоўяў;

б) становішча розных катэгорый падатковага насельніцтва.

3. Эканамічная палітыка расійскага ўрада:

а) змены ў сельскай гаспадарцы і прамысловасці;

б) стан гарадоў;

в) унутраны і знешні гандаль.

4. Асноўныя напрамкі нацыянальнай і канфесійнай палітыкі.

Літаратура:

Августовский канал – «Terra inkognita» Беларуси / [Гродненский областной комитет природных ресурсов и охраны окружающей среды]. Гродно: [б. и], 2006.

Анішчанка Я. К. Беларусь у часы Кацярыны II. Мн., 1998.

Анішчанка Я. К. Дваранскія выбары ў Полацкім намесніцтве. // Весці АН Беларусі. 1992. № 3–4.

Анішчанка Я. К. Інкарпарацыя Беларусі ў Расійскую імперыю за Кацярынай II // Спадчына. 1996. № 3.

Анішчанка Я. К. Канфесійнае становішча ў Магілёўскай і Полацкай губерніях (70–80–е гады ХVІІІ ст.) // Весці АН Беларусі. 1994. № 4.

Анішчанка Я. К. Падрыхтоўка да ўвядзення рысы аседласці ў Беларусі // Весці АН Беларусі. 1993. № 1.

Анішчанка Я. К. Фінансавыя мерапрыемствы адміністрацыі Кацярыны II у дзяржаўных маёнтках Беларусі // Весці АН Беларусі. 1993. № 2.

Болбас Н. Ф. Развитие промышленности в Белоруссии (1795–1861 гг.). Мн., 1966.

Брэсцкая царкоўная унія (1596– 2006): гісторыя i сучаснасць. зборнік навуковых артыкулаў. Брэст: БрДУ, 2006.

Горбацкий А. А. Старообрядчество на белорусских землях: монография. / [науч. ред. М. П. Костюк]. Брест, БрГУ. 2004.

Западные окраины Российской империи. М.: Новое литературное обозрение, 2006.

Ільяшевіч М. Расійская палітыка на землях былога беларуска–літоўскага гаспадарства. (1772–1801 гг.). Мн., 1992 (Вільня, 1933).

Козловский П. Г. Магнатское хозяйство Белоруссии во второй половине XVIII в. Мн., 1974.

Лютая А. Э. Роль и место pемесла в процессе генезиса капитализма в Беларуси во второй половине XVIII – первой половине XIX в.: монография. Мн.: БГПУ, 2006.

Люты А. М., Туміловіч Г. М. Дваранства Беларусі ў перыяд разлажэння і крызісу феадалізму (канец ХVІII – першая палова XIX ст.ст.). Мн., 1991.

Лютый А. М. Социально–экономическое развитие городов Белоруссии в конце ХVIII – первой половине XIX в. Мн., 1987.

Маразевіч В. Л. Палітыка царызму на далучаных землях Беларусі ў канцы XVIII – пачатку XIX ст.ст. (на матэрыялах Магілёўшчыны) // Магілёўская даўніна. 1995.

Нацыянальная палiтыка расiйскага самадзяржаўя на Беларусi ў канцы ХVIII – пачатку ХIХ стагоддзяў: Зб. навук. прац. Мн.: БДПУ, 1995.

Романовский Н. Т. Развитие мануфактурной промышленности Белоруссии (вторая половнна ХVІІІ – первая половина XIX вв.). Мн., 1966.

Смяховіч М. Польская меншасць на Беларусі ў гады падзелаў Рэчы Паспалітай // Нацыянальныя меньшасці Беларусі. Кн. ІІ. Брэст; Віцебск, 1996.

Сцяпунін І. Р. «Па ўсеміласцівейшаму найвысачайшаму ўказу» // Веснік БДУ. Сер.4. 1987. № 2.

Таляронак С. В. Палітыка царызму ў адносінах да каталіцкай і ўніяцкай царквы на Беларусі (1772 – 1839 гг.) // Весці АН Беларусі. 1992. № 2.

Швед В. В. Заходні рэгіён Беларусі ў часы напалеонаўскіх войнаў, 1805–1815 гады. Гродна: ГрДУ, 2006.

Швед В. В. Паміж Польшчай і Расіяй: грамадска–палітычнае жыццё на землях Беларусі (1772–1863 гг.). Гродна: ГрДУ, 2001.

Пытанні і заданні:

Складзіце храналагічную табліцу змен ў мясцовым дзяржаўным кіраванні на Беларусі пасля ўваходжання яе ў склад Расійскай імперыі.

Вызначыце этапы ўвядзення на беларускіх землях расійскай сістэмы судовых устаноў.

Дакажыце, што палітыка райіскага ўрада мела саслоўны характар.

Якія змены адбыліся ў становішчы беларускіх гарадоў?

Якія фактары вызначалі канфесійную і нацыянальную палітыку урада?

Тэма 2. Вайна 1812 г. i Беларусь.

1. Расійска–французскія адносіны і палітычная сітуацыя ў заходніх губернях Расійскай імперыі напярэдадні вайны. Прычыны вайны.

2. Ваенныя дзеянні на тэрыторыі Беларусі летам 1812 г.

3. Палітыка французкіх улад:

а) дзейнасць Часовай камісіі урада Вялікага княства Літоўскага;

б) адносіны шляхты да напалеонаўскіх войскаў;

в) пазіцыя сялянстваі жыхароў гарадоў;

г) партызанскі рух і яго характар і эвалюцыя;

д) удзел насельніцтва Беларусі ў баявых дзеяннях.

4. Завяршэнне ваеннных дзеянняў. Характар вайны і яе вынікі для Беларусі.

Літаратура:

Агееў А. Р. Магілеўшчына падчас вайны 1812 г. // Магілеўская даўніна. 1995.

Березина, Борисов, 1812 год / [авт.–сост. Гилевич Ж. В.]. Мн.: Майнио, 2004.

Давыдов Д. В. Военные записки. М., 1982.

Корнейчик Е. М. Белорусский народ в Отечественной войне 1812 года. Мн., 1962.

Ліс А. Палітыка Напалеона на Беларусі. // Спадчына. 1996. № 5.

Літвінскі А. У плыні студзенай Бярэзіны // Беларуская мінуўшчына. 1993. № 5–6.

Лукашэвіч А. М. Беларусь напярэдадні i ў час вайны 1812 г.: вучэб.–метад. комплекс для студэнтаў гіст. фак. Мн.: БДУ, 2004.

Лютый А. Л. Социально–экономическое развитие городов Белоруссии в конце ХVІІІ – первой половине XIX в. Мн., 1987.

Лякин В. А. Мозырь в 1812 году: ист. хроника. Мн.: БелСоЭС «Чернобыль», 2005.

Ненадавец А. М. Крэпасць на Беразіне. Мн., 1993.

Ружанец А. Літоўска–Беларускае войска Цэсара Напалеона // Беларуская мінуўшчына. 1995. № 1.

Сироткин В. Г. Наполеон и Александр І: Дипломатия и разведка Наполеона и Александра І в 1801 – 1812 гг. М.: Эксмо: Алгоритм, 2003.

Сокольницкий М. «Исполнено по высочайшему повелению...»: Рапорт, подан. Наполеону начальником его контразведки, пол. генералом М. Сокольницким, с рекомендациями «о способах избавления Европы от влияния России...» / Сост., предисл., примеч. Яновского О. А. М., 2003.

Таляронак С., Блінец Л. Апошняя армія ВКЛ (1812–1814 гг) // Беларускі гістарычны часопіс. 1996. № 2.

Тарле Е. В. Нашествне Напалеона на Россию. 1812 г. М., 1992.

Троицкий Н. А. 1812 – великий год для России. М., 1988.

Французска–руская вайна 1812 г. Еўрапейскія дыскурсы і беларускі погляд: Матэрыялы Міжнар. навуковай канф. 29–30 лістап. 2002 г. / Отв. ред. Козак К.І., Швед В.В. Мн. БГУ 2003.

Швед В. В. Паміж Польшчай і Расіяй: грамадска–палітычнае жыццё на землях Беларусі (1772–1863 гг.). Гродна: ГрДУ, 2001.

Швед В. В., Данскіх С. У. Заходні рэгіён Беларусі ў часы напалеонаўскіх войнаў. 1805 – 1815 гады. Гродна; ГрДУ імя Янкі Купалы, 2006.

Швед В. Вялікае княства Літоўскае ў 1812 г. // Беларускі гістарычны часопіс. 2000. № 3.

Пытанні і заданні:

Калі і як было ўтворана Варшаўскае герцагства?

Чаму расійская армія была вымушана пакінуць лагер у Дрысе і змяніць план вядзення вайны?

Чаму польская і спаланізаваная беларуская шляхта выступілі ў падтрымку Наполеона?

Як у сучаснай айчыннай гістарыяграфіі разглядаецца пытанне аб партызанскім руху на Беларусі ў час вайны 1812 г.?

Складіце храналагічную табліцу падзей вайны 1812 г. на Беларусі.

Тэма 3. Грамадска–палітычны рух на Беларусі ў першай палове XIX ст.

1. Грамадска–палітычны рух на Беларусі ў пачатку ХІХ ст.ст.

а) масонства на Беларусі;

б) тайныя таварыствы вучнёўскай моладзі i ix дзейнасць;

в) дзекабрысты на Беларусі.

2. Паўстанне 1830–1831 гг. у Літве і на Беларусі.

3. Дэмакратызацыя грамадскага руху ў 30–40–х гг. ХІХ ст.:

4. Сацыяльна–саслоўны склад і характар грамадска–палітычнага руху на Беларусі ў пачатку ХІХ ст.ст.

Літаратура:

Восстание декабристов: Документы. Т. 19: Дела Верховного уголовного суда и Следственной комиссии / [Сост.: К. Г. Ляшенко, О. В. Эдельман. М.: Росспэн, 2001.

Гарбачова В. В. Паўстанне 1830–1831 гадоў на Беларусі. Мн.: Бел. дзярж. ун–т, 2001.

Гарбачова В. В. Удзельнікі паўстання 1830–1831 гг. на Беларусі: біябібліяграф. слоун. / [навук. рэд У. I. Haвiцкі]. Мн.: БДУ, 2004.

Гарбачова В. В. Удзельнікі паўстання 1830–1831 гг. на Беларусі: біябібліяграфічны слоўнік / [навуковы рэдактар У. І. Навіцкі]. Мн.: Выдавецкі цэнтр БДУ, 2006.

Декабристы и Белоруссия: (К 165–летию восстания декабристов): Библиогр. указ. лит. Гродно, 1990.

Мохнач Н. Н. Идейная борьба в Белоруссии в 30–40–е гг. XIX в. Мн., 1971.

Мохнач Н. Н. От просвещения к революционному демократизму: Обществ.–полит. и филос. мысль Белоруссии конца 10–х – начала 50–х гг. XIX в. Мн.: Наука и техника, 1976.

Нечкина М. В. Декабристы. М., 1982.

Русско–польские революционные связи. М.: Изд. АН СССР, 1963.

Сакалова М. Кансерватызм на Беларусі ў XIX ст // Беларускі гістарычны часопіс. 1997. № 1.

Связи революционеров России и Польши XIX – нач XX в. / Под общ. ред. В.А.Дьякова, И.С.Миллера и Л.А.Обушенковой. М.: «Наука», 1968.

Смирнов А. Ф. Революционные связи народов России и Польши 30–60 гг. XIX в. М. Соцэкгиз, 1962.

Смірноў А. Франц Савіч. З гісторыі беларуска – польскіх рэвалюцыйных сувязей 30 – 40 гадоў XIX стагоддзя. Мн.: ДВБ, 1961.

Таляронак С. В. Грамадска–палiтычны рух на Беларусi (канец XVIII – 30–я гг. XIX ст.): Зб. навук. арт. Мн.: Ін–т сац.–паліт. даслед. пры Прэзідэнте Рэсп. Беларусь, 1998.

Таляронак С. В. Тайнае вучнеўскае таварыства «Заране» // Беларускі гістарычны часопіс. 1995. № 3.

Таляронак С. В. Тайныя таварыствы ў Літве і на Беларусі ў канцы ХVIII ст. // Весці АН Беларусі. 1992. № 5–6.

Тарасаў К. Памяць пра легенды: Постаці беларускай мінуўшчыны. Мн., 1990.

Шавель А. Нерэалізаваныя магчымасці (у 160–ю гадавіну паўстання 1831 г.) // Крыніца. 1991. № 2.

Шалькевіч Б. Ф. Общественно–политическая мысль Беларуси конца 18 – 60 гг. XIX в. // Веснік Беларускага дзяржаўнага універсітэта. Сер. 3. Гісторыя. Філасофія. Паліталогія. Сацыялогія. Эканоміка. Права. 1997. № 1. С. 8–11.

Швед В. В. Паміж Польшчай і Расіяй: грамадска–палітычнае жыццё на землях Беларусі (1772 – 1863 гг.). Гродна: ГрДУ, 2001.

Швед В. З дзекабрыстамі праз Беларусь // Беларусь. 1990. № 12.

Пытанні і заданні:

Падрыхтуйце даклад аб гісторыі масонства: а) у Заходняй Еўропе; б) у Расіі.

Успомніце гісторыю ўзнікнення арганізацый дзекабрістаў. Якой была іх праграма па нацыянальнаму пытанню?

Успомніце рашэнні Венскага Кангрэса аб Польшы. Якая частка польскіх зямель была передадзена Расіі? Як яна стала называцца, якія правы атрымала?

З дапамогай падручнікаў і даведачнай літаратуры ўспомніце, якія палітычныя падзеі адбываліся ў Заходняй Еўропе ў 30 – 40–я гг. 19 ст.? Якое ўздзеянне яны аказалі на грамадска–палітычны рух у Беларусі?

Тэма 4. Палітыка царызму на Беларусі ў першай палове ХІХ ст.

1. Палітыка царскага ўрада на Беларусі ў 1813 – 1830 гг.:

а) сялянскае пытанне;

б) ваенныя пасяленні;

в) канфесіная палітыка.

2. Палітыка царскага ўрада ў заходніх губернях у 30–50–я гг. XIX ст.:

а) палітыка ў адносінах да шляхты;

б) мерапрыемства у адносінах да каталіцкага духавенства і уніяцкай царквы;

в) увядзенне агульнарасійскага заканадаўства;

г) спробы рэфармавання аграрных адносін.

3. Вынікі і наступствы ўрадавай палітыкі на Беларусі ў першай палове XIX ст.

Літаратура:

Брэсцкая царкоўная унія (1596– 2006): гісторыя i сучаснасць. зборнік навуковых артыкулаў. Брэст: БрДУ, 2006.

Дякин В. С. Национальный вопрос во внутренней политике царизма (XIX в.) // Вопросы истории № 9. 1995. С. 130–142.

Загорульская С. Проведение реформы Киселёва в Белоруссии (40–50–е гт. XIX в.) // Веснік БДУ. Сер. 3. 1987. № 1.

Западные окраины Российской империи. М.: Новое литературное обозрение, 2006.

Касмылёў В. Шляхецкая годнасць – за тры рублі серабром: Адносіны да шляхецкага саслоўя ў п.п. 19 ст. // Беларуская мінуўшчына. 1998. № 1.

Катков М. Н. 1863 год. Собрание статей по польскому вопросу, помещавшихся в «Московских ведомостях», «Русском вестнике» и «Современной летописи». Вып. 1; Вып. 2. М.: Универс. тип., 1887.

Маразевіч В. Л. Палітыка царызму на далучаных землях Беларусі ў канцы ХVIII – пачатку XIX ст.ст. (на прыкладзе Магілеўшчыны) // Магілеуская даўніна. 1995.

Миндлин А. Б. Правительственные комитеты, комиссии и совещания по еврейскому вопросу в России в XIX – начале XX века // Вопросы истории. 2000. № 8. с. 43–61.

Морозова С. В. Уніяцкая царква ў этнакультурным развіцці Беларусі (1596 – 1839 гады). Гродна: ГрДУ, 2001.

Нацыянальная палiтыка расiйскага самадзяржаўя на Беларусi ў канцы ХVIII – пачатку ХIХ стагоддзяў: Зб. навук. прац. Мн.: БДПУ, 1995.

Панюціч В. Рэформы дзяржаўных сялян Беларусі (канец 50–х–70–я гг. XIX ст.) // Беларускі гістарычны часопіс. 1996. № 3.

Радзюк Ф. Канфіскацыя прыватнай уласнасці ў Беларусі ў канцы 18 – першай трэці 19 ст. // Беларускі гістарычны часопіс. 2002. № 6.

Рессин Г. Закон и вечность. Царская политика в еврейском вопросе. // Родина. Российский исторический иллюстрированный журнал. Специальный выпуск. Евреи в России. 2002. № 4–5. С. 77 – 83.

Смяховіч М. Узаемаадносіны самадзяржаўя з каталіцкай царквой на Беларусі (1772 – 1867 гг.) // Беларускі гістарычны часопіс. 1995. № 1.

Таляронак С. В. Нацыянальна–рэлiгiйны i сацыяльны склад насельнiцтва Беларусi. Палiтыка царызму ў Беларусi (канец ХVIII – пачатак ХIХ ст.): У дапамогу выкладчыку гісторыі. Мн.: ІСПД, 1999.

Таляронак С. В. Палітыка царызму ў адносінах да каталіцкай і уніяцкай царквы на Беларусі (1772 – 1839 гг.) // Весці АН Беларусі. 1992. № 2.

Токць С. М. Дзяржаўны апарат царызму у Беларусі у 30–50–я гг. 19 ст. // Весці АН Беларусі. 1996. № 2.

Филатова Е. Н. Конфессиональная политика царского правительства в Беларуси, 1772–1860 гг. / [научный редактор В. В. Яновская]. Мн.: Белорусская наука, 2006.

Філатава А. Нацыянальнае пытанне і палітыка царскага ўрада ў Беларусі (канец 18 – п.п. 19 ст.). // Беларускі гістарычны агляд. 2000. № 7.

Шаўкапляс В. Асаблівасці арганізацыі мясцовых органаў кіравання і суда ў канцы 18 – пач. 19 ст. // Весці АН Беларусі. 1972. № 2.

Шаўкапляс В. Павятовыя земскія суды ў Беларусі (1796 – 1831 гг.) // Веснік БДУ. 1975. № 1.

Пытанні і заданні:

Абапіраючыся на веды з курсу гісторыі Расіі складзіце характерыстыку палітыкі Аляксандра І у перыяд з 1815 па 1825 гг.

Для чаго быў створаны Камітэт па справах заходніх губерняў? Ці дасягнула дзейнасць Камітэта па справах заходніх губерняў пастаўленых мэт?

Прааналізуйце прыведзенае ў зборніку «Беларусь у эпоху феадалізму» (Мн., 1979. – Т. 4) дакументы № № 20, 22, 23, 28, 30, 32, 35, 36, 38, 39, 40, 41. Зрабіце высновы аб мэтах і характары палітыкі ўрада ў пачатку 30–х гг. XIX ст. на Беларусі.

Абапіраючыся на вучэбную і навуковую літаратуру, а таксама на лекцыйны матэр`ял, складзіце храналагічную табліцу мерапрыемстваў расійскага ўраду ў дачынені беларускіх зямель за першую палову XIX ст.

Складзіце храналагічную табліцу канфесійнай палітыкі расійскага ўраду на Беларусі з канца ХVIII да сярэдзіны XIX ст.ст.

Тэма 5. Сацыяльна–эканамічнае развіццё Беларусі
ў першай палове ХІХ ст.

1. Сельская гаспадарка:

а) землеўладанне і гаспадарка памешчыкаў:

– развіццё таварнай вытворчасці;

– пачатак спецыялізацыі.

б) сялянская гаспадарка:

– становішча, павіннасці сялян і ўзмацненне феадальнай эксплуатацыі;

– прамысловая дзейнасць сялян.

2. Структура і формы арганізацыі прамысловай вытворчасці на Беларусі:

а) развіццё рамяства;

б) мануфактурная вытворчасць;

в) пачатак прамысловага перавароту.

3. Гандаль і развіццё шляхоў зносін.

4. Гарады Беларусі: эканамічнае становішча і структура насельніцтва.

5. Сацыяльная структура грамадства і становішча асноўных груп насельніцтва.

6. Асаблівасці разлажэння феадальна–прыгонніцкага ладу і фарміравання капіталістычных адносін на Беларусі.

Літаратура:

Болбас М. Ф. Развитие промышленности в Белоруссии (1795–1861 гг.). Мн., 1966.

Загорульская С. Проведение реформы Киселёва в Белоруссии (40–50–е гт. XIX в.) // Веснік БДУ. Сер. 3. 1987. № 1.

Лютая А. Э. Роль и место pемесла в процессе генезиса капитализма в Беларуси во второй половине XVIII – первой половине XIX в.: монография. Мн.: БГПУ, 2006.

Люты А. М., Туміловіч Р. М. Дваранства Беларусі ў перыяд разлажэння і крызісу феадалізму (канец ХVIII – першая палова XIX ст.ст.). Мн., 1991.

Лютый А. М. Социально–экономическое развитие городов Белоруссии в конце XVIII – первой половине XIX в. Мн., 1987.

Панюціч В. Рэформы дзяржаўных сялян Беларусі (канец 50–х–70–я гг. XIX ст.) // Беларускі гістарычны часопіс. 1996. № 3.

Романовский В. П. Развитие мануфактурной промышленности Белоруссии (вторая половина ХVIII – первая половина XIX в.). Мн., 1966.

Сосна У. Дзяржаўныя сяляне на Беларусі ў канцы XVIII – першай трэці XIX стст. // Беларускі гістарычны часопіс. 1996. № 2.

Таляронак С. В. Нацыянальна–рэлiгiйны i сацыяльны склад насельнiцтва Беларусi. Палiтыка царызму ў Беларусi (канец ХVIII – пачатак ХIХ ст.): У дапамогу выкладчыку гісторыі. Мн.: ІСПД, 1999.

Туміловіч Г. Дваранства на Беларусі ў канцы ХVIII – першай палове XIX ст.ст. // Беларускі гістарычны часопіс. 1997. № 4.

Чепко В.В. Классовая борьба в белорусской деревне в первой половнне XIX в. Мн., 1972.

Чепко В.В. Сельское хозяйство Белоруссии в первой половине XIX в. Мн., 1966.

Пытанні і заданні:

Успомніце, у якім стане знаходзіліся аграрныя адносіны на беларускіх землях Рэчы Паспалітай.

Калі было адменена прыгоннае права ў краінах Заходняй Еўропы, у Польшчы, у Эстоніі?

Вызначце фактары росту таварнасці памешчыцкай гаспадаркі на Беларусі ў першай палове XIX ст. Прывядзіце прыклады.

Вызначце рысы, якія сведчылі аб паступовым развіцці капіталізму ў сельскай гаспадарцы Беларусі.

Растулмачце паняцце «прамысловая рэвалюцыя». Калі і ў якіх краінах яна пачалася?

Чым тулмачыцца пераважнае развіццё лёгкай прамысловасці на Беларусі?

Растулмачце, чаму ў пачатку XIX ст. у гарадах Беларусі была нязначная колькасць гнасельніцтва. Чым быў выкліканы яго рост у 30–50–я гг.?

Складзіце характэрыстыку саслоўнага і этнаканфесійнага складу гарадского насельніцтва Беларусі ў першай палове XIX ст.

Дайце тулмачэнне, чаму гарадская прамысловасць аказалася няздольнай да канкурэнцыі з вотчынай?

Якія новыя з`явы ў эканамічным жыцці Беларусі з`явіліся ў першай палове XIX ст.. Якія задачы яны ставілі на парадак дня?

Тэма 6. Культура Беларусі ў канцы XVIII – першай палове ХІХ ст.

1. Асветніцтва: своеасаблівасць i супярэчлівасць гэтай эпохі на Беларусі:

а) ідэі Асветніцтва ў літаратуры, філасоўскай, грамадскай і навуковай думцы;

б) фізіякраты;

в) мецэнацтва;

г) друк, першыя газеты.

2. Развіцце школьнай справы і адукацыі.

а) стварэнне і дзейнасць пачатковых і сярэдніх навучальных устаноў;

б) Віленскі ўніверсітэт, іншыя вышэйшыя навучальныя ўстановы;

в) прафесійная адукацыя.

3. Навуковае вывучэнне Беларусі. Развіццё навуковых ведаў.

4. Мастацкая культура на Беларусі ў першай палове ХІХ ст.:

а) станаўленне новай беларускай літаратуры. Ананімная паэзія.

б)тэатральнае і музычнае мастацтва.

в) архітэктура і горадабудаўніцтва на Беларусі.

г) выяўленчае і дэкаратыўна–прыкладное мастацтва.

5. Вусная народная творчасць і народнае мастацтва.

6. Уклад выхадцаў з Беларусі ў развіццё навукі і культуры іншых народаў. Уплыў польскай i рускай культур на культуру беларускага народа.

Літаратура:

Агінскі М. К. Мая біяграфія. // Спадчына. 1998.

Бабовіч А. З гісторыі Гомельскага парку. // Беларускі гістарычны часопіс. 1997. № 4.

Баранава А. Да пытання да гісторыі адукацыі яўрэяў ў Беларусі ў XIX – XX ст // Беларусіка. Кн. 4. Яўрэйская культура Беларусі і яе ўзаемадзеянне з беларускай і іншымі культурамі…/ Рэд. В. Рагойша і інш. Мн.: Навука і Тэхніка, 1995. С. 77 – 81.

Барока ў беларускай культуры i мастацтве / [навук. рэд. В. Ф. Шматаў]. 3–е выд. Мн.: Бел. навука, 2005.

Барышев Г. И. Театральная культура Белоруссии XVIII века. Мн., 1992.

Березкнна Н. Ю. Роль печати в распространении научных знаннй в Белоруссии. 1861–1917. Мн., 1978.

Бригадин П. И., Лукашевич А. М. Военная школа в Беларуси, XVIII – первая четверть XIX в. Мн.: Изд. центр БГУ, 2004.

Дадзіёмава В. У. Музычная культура Беларусі XVІІІ стагоддзя: гіст.–тэарэт. даслед. / [навук. рэдактар I. Дз. Назіна]. Выд. 2–е, перапрац. Мн.: БДАМ. 2004.

Дробаў Л. М. Беларускія мастакі XIX ст. Мн., 1974.

Дробов Л. Живопись Белоруссии ХІХ – начала XX в. Мн., 1974.

Еўдакімава А. З вопыту падрыхтоўкі настаўнікаў для Беларусі (XIX ст.) // Беларускі гістарычны часопіс. 1997. № 1.

Жук В. И. Декоративно–прикладное искусство Беларуси XVIII – XX вв.: становление и тенденции развития. Минск: Белорусская наука, 2006.

Іканапіс Зяходняга Палесся XVI–XIX ст.ст. / [Навук. рэд. В. Ф. Шматаў]. 2–е выд. Мн.: Бел навука, 2005.

Каханоўскі Т. А., Каханоўскі А. Г. Руплівец нашай старосветчыны Яўстах Тышкевіч. Мн., 1992.

Коган И. Л. Этнонациональное и религиозное самоопределение белорусов / Науч. ред. Бабосов Е. М. Мн., 2002.

Конан У. М., Шахматаў Б. М. З гісторыі перыядычнага друку ў Мінску // Весці АН Беларусі. 1967. № 3.

Косцераў А. Адукацыйная палітыка Расійскага ўраду ў Магілёве ў канцы XVIII – пачатку XIX стст. // Магілёўская даўніна. 1995.

Лойка А. Адам Міцкевіч і беларуская літаратура. Мн., 1959.

Локотко А. И. Архитектурное наследие Беларуси (развитие традиций, охрана и реставрация). Мн.: Право и экономика, 2004.

Локотко А. И. Историко–культурные ландшафты Беларуси. Мн.: Белорусская наука, 2006.

Лукашэвіч А. Ваенная школа Расійскай імперыі (ХVIII – першая палова XIX ст.ст.) // Беларускі гістарычны часопіс. 1998.

Луцкевіч Л. Істота літаратуры і яе грамадскае значэнне // Беларусь. 1993. № 8–9.

Ляскоў А. Прававыя і палітычныя погляды Георгія Каніскага // Беларускі гістарычны часопіс. 1998. № 3.

Мазуркевич В. П. Народное образование на территории Белоруссии в XVI–XX вв. (до октября 1917 г.): исторический очерк.Мн.: БИТУ, 2006.

Мальдзіс А. У. Падарожжа ў XIX стагоддзе. З гісторыі беларускай літаратуры, мастацтва, культуры. Мн., 1969.

Мілаш Ч. Адам Міцкевіч – жыд, паляк, летувіс, беларус... // Наша Ніва. 1991. № 4.

Морозов В. Ф. История архитектуры Беларуси. Эпоха классицизма: учебное пособие для студентов специальности «Архитектура» учреждений, обеспечивающих получение высшего образования. Мн.: БНТУ, 2006.

Морозова С. В. Уніяцкая царква ў этнакультурным развіцці Беларусі (1596 – 1839 гады). Гродна: ГрДУ, 2001.

Мохнач Н. Н. Общественно – политическая и этическая мысль Белоруссии начала XIX в. Мн.: Наука и техника, 1985.

Мохнач Н. Н. От просвещения к революционному демократизму: Обществ. – полит. и филос. мысль Белоруссии конца 10–х – начала 50–х гг. XIX в. Мн.: Наука и техника, 1976.

Несцярчук Л. М. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны Х–ХХ стагоддзяў: (Гісторыя, стан, перспектывы). Выд. 2–е, дап. Мн.: БЕЛТА, 2005.

Новік Н. З гісторыі прафесійнай адукацыі на Беларусі // Беларускі гістарычны часопіс. 1998. № 2.

Падліпскі А. Летапісец Віцебшчыны. Мн., 1993.

Парашкоў С. А. Адукацыя і асвета Беларусі пасля далучэння яе да Расійскай імперыі (ХVIII – першая палова XIX ст.ст.). Магілёў, 1998.

Пічэта У. І. Пытанне аб вышэйшай школе на Беларусі ў мінулым. Мн., 1991.

Тарасаў С. Памяць пра легенды. Айчына дум маіх. Мн., 1990.

Чарняўская Т. Архітэктура Магілева. Мн., 1973.

Шляхам гадоў. Гісторыка–літаратурны зборнік. Мн., 1990.

Пытанні і заданні:

Якія фактары аказвалі ўплыў на культурнае развіццё Беларусі ў першай палове XIX ст.?

Якую ролю ў сістэме адукацыі адыграў Віленскі універсітэт?

Якія погляды на Беларусь існавалі ў польскіх і рускіх навукоўцаў у першай палове XIX ст.?

Чаму і калі выйшла з ужытку старабеларуская мова? Калі пачалося станаўленне новай беларускай літаратуры? У чым асаблівасці гэтага працэса?

Складзіце спіс прадстаўнікоў беларускай плыні у польскай краёвай літаратуры. Зрабіце кароткі агляд іх творчасці.

Якія накірункі і жанры былі папулярны ў мастацтве ў першай палове XIX ст.? Як яны былі прадстаўлены ў мастацтве Беларусі?