Компьютерде ақпаратты көрсету (Ақпараттардың ЭЕМ-да берілуі)

Ақпарат түрлері: мәтін, сурет, фотобейне, дыбыстық сигналдар, электр сигналдары, магниттік жазба және т. б.

Қоғамның даму кезендерінде адамдар көптеген тілдерді пайдаланды, олар: қимылдар мен мимика тілі, сызу-сурет тілдері, музыка тілі мен сөйлесу тілдері т. б.

Көптеген тілдердің негізі алфавит (әліп-бй) болып саналады. Алфавит белгілі бір тілдің кез келген сөздерін құрай алатын символдардың жиыны.

Алфавит мысалдары:

1. Латын алфавиті: A, B, C, D, E, F, G, Н, I, J, K, L, M, N, 0, Р, Q, R, S, Т, U, V, W, X, Ү, Z.

2. Қазақ алфавиті: А, Ә, Б, В, Г, F, Д, Е, Ж, 3, И, Й, I, K, Қ, Л, М, Н, Ң, О, П, Р, С, Т, У, Ү, Ұ, Ф, X, Ц, Ч, Ш, Щ, Ъ, Ы, Ь, Э, Ю, Я.

3. Табиғи (натурал) сандар алфавиті: 0, 1,2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9.

4. Екілік сандар алфавиті: 0, 1.

Екілік сандар алфавитінің қарапайымдылығы оны есептеу техникасында кең қолдануға мүмкіндік берді. 0 және 1 мәндері ЭЕМ-дерде "магниттелген - магниттелмеген", "заряды бар -заряды жоқ", "іске қосылған - ағытылған" сияқты және тағы да басқа физикалық қалыптармен көрсетіледі.

Ақпараттарды кодтау.

Екілік сандар көмегімен кез келген алфавиттің символдары кодтар түрінде таңбалана алады, яғни бұл — кез келген тиіде жазылған мәлімет екілік кодтар түрінде бейнеленеді деген сөз.

Мысалы, ЭЕМ-де латын, қазақ алфавиттерінің әріптері және цифрлар 0 мен 1 тізбегінен тұратын сегіз екілік таңбамен бейнеленеді:

Әріп Код Әріп Код Сан Код

A 10000000 A 01000001 0 00110000

Ә 11110000 В 01000010 1 00110001

Б 10000001 С 01000011 2 00110010

В 10000010 D 01000100 3 00110011

Г 10000011 Е 01000101 4 00110100

F 11110001 F 01000110 5 00110101

"AHA" деген сөз 24-разрядты мынадай екілік сандармен бейнеленеді:

AHA - 10000000 10001011 10000000

Компьютердің жадында сақталатын ақпараттың барлық түрлері - сөздер, сандар, суреттер, компьютер жұмысын басқару программалары - бәрі де екілік сандар тізбегі түрінде жазылады. Сондықтан есептеу техникасында 0 мен 1-ден тұратын екілік сан таңбалары арнайы терминмен бит деп аталады. Бит - ағылшын тіліндегі bit (binary digit - екілік таңба) деген қысқарган сөз. ЭЕМ-де қолданылатын символдық таңбаларды бейнелейтін сегіз разрядты екілік санды "байт" (ағылшынның byte деген сөзінен) деп атау келісілген.

1 байт = 8 бит бір-бірімен қатарласа тізбек түрінде орналасқан, мысалы,

Е -10000101, е -10100101, / - 00101111, 8 - 00111000 т.с.с.