Курс лекцый

Частка І

Е выданне

Мiнск

УДК 338(475)(075.8)

ББК 659Я73

Ш61

Серыя заснавана ў 2001 годзе

Рэкамендавана да выдання Камісіяй па прыёмцы і атэстацыі электронных версій вучэбных і вучэбна-метадычных матэрыялаў Акадэмii кiравання пры Прэзiдэнце Рэспублiкi Беларусь.

Друкуецца па рашэнню рэдакцыйна-выдавецкага савета Акадэмii кiравання пры Прэзiдэнце Рэспублiкi Беларусь.

Шымуковiч С.Ф. Ш61 Гiсторыя Беларусi: курс лекцый. Частка I. / Шымуковiч С.Ф.– 2-е выдан-не – Мн.: Акад. кiрав. пры Прэзiдэнце Рэсп. Беларусь, 2005. – 235 с. ISBN 985-457-267-6 (ч.I)     Курс лекцый прызначаны для студэнтаў сістэмы адкрытай адукацыі Акадэмii кiравання пры Прэзiдэнце Рэспублiкi Беларусь, якія навучаюцца па спецыяльнасці "Дзяржаўнае кіраванне і эканоміка". УДК 338(475)(075.8) ББК 659Я73

ISBN 985-457-267-6 (ч.I)	ã	Шымуковiч С.Ф., 2004
ISBN 985-457-269-2	ã	Акадэмiя кiравання пры Прэзiдэнце Рэспублiкi Беларусь, 2004

ЗМЕСТ

ТЭМА 1. ПРАДМЕТ, МЕТАДЫ І ЗАДАЧЫ КУРСА “ГІСТОРЫЯ БЕЛАРУСІ”. ВЫВУЧЭННЕ КУРСА “ГІСТОРЫЯ БЕЛАРУСІ” Ў СІСТЭМЕ “АДКРЫТАЯ АДУКАЦЫЯ” 7

Лекцыя 1. Прадмет, метады і задачыкурса “Гісторыя Беларусі”. Вывучэнне курса “Гісторыя Беларусі” ў сістеме “Адкрытая адукацыя” 7

Прадмет гісторыі Беларусі 7

Перыядызацыя курса гісторыі Беларусі 10

Метадалогія гісторыі Беларусі 12

Крыніцы па гісторыі Беларусі. Асноўныя задачы
навукі “Гісторыя Беларусі” 14

Задачы вывучэння гісторыі Беларусі ў сістэме “Адкрытая адукацыя” 18

Кантрольныя пытанні да тэмы №1 19

ТЭМА 2. ГІСТОРЫЯ БЕЛАРУСКІХ ЗЕМЛЯЎ У ЧАС ПАНАВАННЯ ПЕРШАБЫТНАГА ГРАМАцТВА
(100 – 40 ТЫС. г. ДА Н. Э.) 20

Лекцыя 2. Гісторыя беларускіх земляў у час панавання першабытнага грамацтва (100 – 40 тыс.г. да н.э.) 20

Палеаліт (100-9 тыс. г. да н.э.) 22

Мезаліт (9-5 тыс. г. да н.э.) 26

Неаліт (5-3 тыс. г. да н.э.) 27

Бронзавы век (2 – пачатак 1 тыс. да н.э.) 29

Жалезны век (7-6 ст. да н.э. – 6-7 ст. н.э.) 32

Паходжанне беларусаў 35

Кантрольныя пытанні да тэмы №2 38

ТЭМА 3. РАННЕФЕАДАЛЬНАЕ ГРАМАдсТВА НА БЕЛАРУСІ. ПЕРШЫЯ ДЗЯРЖАЎНЫЯ ЎТВАРЭННІ НА БЕЛАРУСКАЙ ЗЯМЛІ Ў X – XIII СТСТ. 39

Лекцыя 3. Раннефеадальнае грамадства на Беларусі. Першыя дзяржаўныя ўтварэнні на беларускай зямлі ў
Х – ХІІІ стст. 39

Сацыяльна-эканамічнае развіцце беларускіх земляў у
X – XIII стст. 39

Першыя дзяржаўныя ўтварэнні. Полацкае, Тураўскае княствы і княствы Панёмання ў X – XIII стст. 43

Рэлігія славян. Распаўсюджанне хрысціянства на Беларусі 53

Кантрольныя пытанні да тэмы №3 57

ТЭМА 4. УТВАРЭННЕ ВЯЛІКАГА КНЯСТВА ЛІТОЎСКАГА. ПАЛІТЫЧНАЯ І ЭКАНАМІЧНАЯ ГІСТОРЫЯ БЕЛАРУСКА-ЛІТОЎСКАЙ ДЗЯРЖАВЫ Ў XIII – ПЕРШАЙ ПАЛОВЕ XVII СТст. 58

Лекцыя 4. Утварэнне Вялікага княства Літоўскага. Палітычная і эканамічная гісторыя беларуска-літоўскай дзяржавы ў ХІІІ – першай палове XVII стст. 58

Утварэнне Вялікага княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага. Палітычнае становішча ВкЛ да
сярэдзіны XVI ст. 58

Асноўныя накірункі развіцця ВкЛ у 70-я гг.
XIV – XV стст. 66

Палітычнае становішча Беларусі ў першай палове
XVI ст. 74

Дзяржаўны лад і органы кіравання ў ВкЛ 79

Цэнтральныя органы ўлады 81

Вышэйшыя асобы 83

Органы мясцовага кіравання 85

Гарадское самакіраванне 87

Эвалюцыя судовай сістэмы 88

Мясцовыя суды 89

Вайсковая справа 91

Гаспадарчае развіцце беларускіх зямель ў XIV –
першай палове XVI стст. 91

Сельскагаспадарчая вытворчасць 91

Сялянская гаспадарка. Формы павіннасцяў 92

Катэгорыі сялян 94

Формы феадальнага землекарыстання і
землеўладання 96

Панская гаспадарка 97

Развіццё рамяства і гандлю, таварна-грашовых
адносін. Беларускія гарады 97

Гандаль 100

Кантрольныя пытанні да тэмы №4 103

ТЭМА 5. КУЛЬТУРА БЕЛАРУСІ Ў IX – ПЕРШАЙ ПАЛОВЕ XVII СТАГОДДЗЯЎ 104

Лекцыя 5. Культура Беларусі ў ІХ – першай палове
XVII стагоддзяў 104

Культура Беларусі X – XIII стст. 104

Культура Беларусі XIV – XVI стст. Царква і рэлігія 108

Культура Беларусі 108

Архітэктура і будаўніцтва 113

Царква і рэлігія 116

Берасцейская царкоўная ўнія 123

Кантрольныя пытанні да тэмы №5 126

ТЭМА 6. УВАХОДЖАННЕ БЕЛАРУСКІХ ЗЕМЛЯЎ У СКЛАД ФЕДЭРАТЫЎНАЙ ДЗЯРЖАВЫ РЭЧ ПАСПАЛІТАЙ. ПАЛІТЫЧНАЯ І ЭКАНАМІЧНАЯ ГІСТОРЫЯ Ў ДРУГОЙ ПАЛОВЕ XVII – XVIII СТст. 127

Лекцыя 6. Уваходжанне Беларускіх земляў у склад федэратыўнай дзяржавы Рэч Паспалітай. Палітычная
і эканамічная гісторыя ў другой палове
XVII – XVIII стст. 127

Утварэнне Рэчы Паспалітай 127

Войны сярэдзіны XVII – пачатка XVIII стст. 138

Гаспадарчае развіццё беларускіх земляў у другой палове XVI – першай палове XVII стст. 154

Гаспадарчае развіццё беларускіх зямель у
XVII – XVIII стст. 160

Эканамічны ўздым на Беларусі ў другой палове
XVIII ст. 167

Кантрольныя пытанні да тэмы №6 172

ТЭМА 7. РАЗВІЦЦЁ КУЛЬТУРЫ БЕЛАРУСІ Ў
ДРУГОЙ ПАЛОВЕ XVII – XVIII СТст. 173

Лекцыя 7. Развіццё культуры Беларусі ў другой
палове XVII – XVIII стст. 173

Літаратура 174

Жывапіс 178

Скульптура 181

Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва 182

Кантрольныя пытанні да тэмы№7 186

ТЭМА 8. УВАХОДЖАННЕ БЕЛАРУСКІХ ЗЕМЛЯЎ У СКЛАД РАСІЙСКАЙ ІМПЕРЫІ. ПАЛІТЫЧНАЯ І ЭКАНАМІЧНАЯ ГІСТОРЫЯ ПЕРШАЙ ПАЛОВЫ
XIX ст. ВАЙНА 1812 ГОДА НА БЕЛАРУСІ 187

Лекцыя 8. Уваходжанне Беларускіх земляў у склад Расійскай імперыі. Палітычная і эканамічная
гісторыя першай паловы XIX ст. Вайна 1812 года
на Беларусі 187

Урадавая палiтыка пад час падзелаў Рэчы
Паспалітай (канец XVIII ст.) 187

Урадавая палiтыка ў першай палове XIX ст. Спробы вырашэння “польскага пытання” 191

Беларусь і вайна 1812 года 202

Грамадска–палітычны рух на Беларусі ў першай
палове XIX ст. 207

Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў канцы XVIII – 50-х гг. XIX ст. 219

Прамысловы пераварот і станаўленне фабрычна-заводскай прамысловасці на Беларусі ў першай
палове XIX ст. 222

Кантрольныя пытанні да тэмы №8 228

ЛІТАРАТУРА 233

ТЭМА 1. ПРАДМЕТ, МЕТАДЫ І ЗАДАЧЫ КУРСА “ГІСТОРЫЯ БЕЛАРУСІ”. ВЫВУЧЭННЕ КУРСА “ГІСТОРЫЯ БЕЛАРУСІ” Ў СІСТЭМЕ “АДКРЫТАЯ АДУКАЦЫЯ”

Лекцыя 1. Прадмет, метады і задачыкурса “Гісторыя Беларусі”. Вывучэнне курса “Гісторыя Беларусі” ў сістеме “Адкрытая адукацыя”

Асноўныя паняцці:

Гісторыя; гісторыя Беларусі; сувязь гісторыі з нацыянальнымі і этнічнымі асаблівасцямі; інтэграцыйны характар гісторыі Беларусі ў сістэме ўсеагульнай гісторыі і эканамічных навук; функцыі гісторыі; гістарычныя перыядызацыі; перыядызацыя гісторыі Беларусі; метады даследавання гісторыі; крыніцы вывучэння гісторыі Беларусі.