Жалпы түсінік

Макроорганизм онтогенез кезінде бөгде заттармен, бейжасушалық тірлік түрімен және де биологиялық текті молекулалармен үнемі тікелей қарым-қатынаста өтеді. Олардың барлығы макроорганизмге бөгде болғандығынан жасырын қауіптілігі болады. Олармен тікелей қатынас нәтижесінде организмнің ішкі тұрақтылығы (гомеостаз) бұзылып, биологиялық процестер тежеліп, макроорганизмді өлімге душар қылуы мүмкін. Сондықтан, биологиялық бөгде заттар эволюцияның ерте кезеңінде құрылған иммундық жүйеге қауіп төніп тұрғанының ескерту дабылы болады. Олар жүре келе пайда болған иммунитеттің негізгі тітіркендірушісі. Сондай нысандар антиген (грек. аnti-қарсы, genos- тегі,жасау, құру) деген атқа ие болды.

Антиген - макроорганизмге еңген кезде иммундық жүйе танитын және оны жою үшін иммундық тітіркену тудыратын организм үшін генетикалық бөгде органикалық биополимер.

Теориалық тұрғы бойынша кез келген органикалық зат антиген бола алмайды. Оның арасында ағзаға қауыптілері, қауыпсіздері де бар. Бактериялардың, саңырауқұлақтардың, қарапайымдылардың, вирустардың, жануарлар организмінің және өсімтдіктердің бөлшектері, не олардың тіршілік әрекеті кезінде шығаратын заттары антигендер болады. Сондықтан, антигеннің тегі әржақты. Нақтылы айтқанда олар әр түрлі бөгде организмнің табиғи биологиялық синтезінің өнімі. Кейбір жағдайда антигендер организмнің өз бойында пайда болуы мүмкін. Ондай жағдайдың себептері: дайын молекулалардың азуы, қалыпты биосинтез процесінің бұзылуы және генетикалық мутация.

Сонымен қатар, антигендерді ғылыми, не болмаса өндірістік мақсатта жасанды түрде дайындауға болады. Оған бағытталған химиялық синтез де кіреді. Бірақта, қай кезде болмасын антигеннің молекуласы макроорганизм үшін генетикалық бөгде болады.

Антигеннің макроорганизмге кіру жолдары әр салалы: тері, не шырышты қабықша арқылы, организмнің ішкі ортасына тікелей кіру, не организмнің бойында құрылу.

Антигендер иммунитетке жауапты жасушалармен танылып тізбектелген иммундық реакциялар туғызып, ал ол реакциялар антигенді бейтараптап, бұзып және олардан арылуға бағытталады. Қазіргі заманғы көзқарас бойынша антиген туралы ілім организмнің иммундық қорғанысының молекулалық-генетикалық механизмін және де ауруды иммундық емдеу мен иммундық алдын алудың принциптерін түсіну негізінің кілті болып табылады.