 |
Главная Случайная страница Контакты | Мы поможем в написании вашей работы! | |
Глоссарий. Артериалық гипертензия – артериалық қан қысымының (АҚ) тұрақты 140/90 мм с.б
|
|
Артериалық гипертензия – артериалық қан қысымының (АҚ) тұрақты 140/90 мм с.б. жоғары көтерілуі.
Артериальная гипертензия – стойкое повышение артериального давления (АД) более 140/ 90 мм рт.ст.
Arterial or systemic hypertension - is increase in arterial blood pressure (BP) more than 140/90 mm of Hg)
Біріншілік артериалық гипертензия – ағзалар мен жүйелердің органикалық біріншілік зақымдануына байланыссыз артериалық қан қысымының көтерілуімен дамитын ауру.
Первичная артериальная гипертензия - заболевание, при котором повышение артериального давления не связано с первичными органическими повреждениями органов и систем.
Primary arterial hypertension (essential hypertension, hypertonic disease) – is disease at which increase in arterial blood pressure is not connected with primary organic damages of organs and systems
Екіншілік артериалық гипертензия – артериалық қан қысымының көтерілуі бүйрек, эндокриндік жүйе, жүйке жүйесі қызметінің бұзылыстарын көрсететін симптом.
Вторичная артериальная гипертензия – повышение артериального давления – симптом нарушения функции почек, эндокриннойсистемы, нервной системы
Secondary arterial hypertension – increase in blood pressure is a symptom of renal, endocrine or neural diseases
6.7.БАҚЫЛАУ (сынамалық тапсырмаларды шешу)
Сынамалық тапсырмалардың нұсқасы патологиялық физиология бойынша сынамалық тапсырмалар // Қазак тіліне аударған М.Б.Байбөрі, редакциялаған Т.П.Ударцева, Н.Н.Рыспекова.– Алматы, 2007.- Б 323-349
7.СОБӨЖ (5 сағ)
7.1.Қанайналым жүйесі бойынша машықтық дағдыны қалыптастыру.
Аралық бақылау.(2сағ)
7.2.Сабақтың мақсаты:
ü Жүрек пен тамыр аурулары кезіндегі клиникалық-зертханалық мәліметтерді сараптау машықтық дағдысын қалыптастыру. Топта жұмыс жасағанда коммуникациялық дағдыны жетілдіру.
7.3.Оқыту міндеттері:
· Қанайналым жүйесі аурулары кезіндегі клиникалық-зертханалық мәліметтерді сараптау машықтық дағдысын қалыптастыру.
· Топта жұмыс жасағанда ЖҚЖ физикалық жүктемеге серпілісін зерттеу бойынша тәжірибе орындау үрдісінде топта коммуникациялық дағдвыны қалыптастыру
7.4.Жүргізу түрі:
Шағын топтарда жұмыс жасау: тәжірибе орындау, кестелерді толтыру, кейс-стади, патогенездік сызбанұсқаны құрастыру
7.5 Тақырып бойынша тапсырмалар
№ 1 тапсырма. Атеросклероздың патогенездік сызбанұсқасын құрастыру
| № 2 тапсырма. | Тамыр межеқуаты реттелуінің бұзылыстарын анықтау мақсатында зерттелушіге физикалық жүктеме беру арқылы жүрек-қантамыр жүйесінің серпілісін анықтау. (Мартине сынамасы) |
Әдісі: Тәжірибелік жұмысты орындау үшін студенттер бірнеше топқа бөлінеді. Әр топта төрт адамнан кем болмау керек:
1 – зерттелуші (студент – өз қалауымен)
2 - студент, артериялық қысым деңгейін анықтаушы
3 - студент, зерттелушінің пульсін есептеуші
4 - студент, алынған мәліметтерді дәптерге тіркеуші
Зерттелушіні отырған кезде артериялық қысымын (АҚ) өлшейді, екінші қолында 10 секунд ішіндегі жүрек соғуының орташа өлшемін анықтайды. Бұл үшін 10 секунд ішінде жүрек соғу жиілігін алты рет есептейді, алынған мәліметтерді қосып алтыға бөледі, содан кейін орташа арифметикалық өлшем алынады.
Содан кейін зерттелуші иығынан манжетті шешпей тұрып, 30 секунд ішінде 20 рет отырып тұрады. Жүктемеден кейін бірден АҚ және 10 секунд ішінде жүрек соғу жиілігін тіркейді. Ары қарай пульсті есептеу және АҚ-ды өлшеу жүктемеден кейін әрбір минуттан кейін (бірнеше рет), көрсеткіштер бастапқы қалпына келгенше жүргізеді.
Алынған мәліметтерді хаттамаға енгізеді:
| Зерттелген көрсеткіштер | Жүктемеге дейін | жүктемеден кейін бірден | Жүктемеден кейін әрбір минут сайын | ||||
| 1.Жүректің соғуы жиілігі 2.АҚ: систолалық диастолалық пульстік |
Сынауды бағалау нышандары:
- жүрек соғу жиілігін анализі:
1. Жүктемеден кейін пульстің қалпына келуі 3-4 минут.
2. Жүктемеден кейін пульстің жоғарылауы 50 – 70%, мына көрсеткішпен есептейді:
(жүктемеден кейінгі пульс – бастапқы пульс) х 100
Бастапқы пульс
- АҚ –ның өзгеруінің анализі
1.Негізінен физикалық жүктемеден кейін бірден систолалық қысым 10-20 мм.с.б.б көтеріледі, диастолалық қысым 20-40 мм.с.б.б төмендейді, пульстік қысым 20-40 мм.с.б.б көтеріледі.
2. АҚ жүктемеден кейін 4-5 минуттан кейін қалпына келеді.
Көрсетілген көрсеткіштер жүрек-қантамыр жүйесінің шынықпаған адамдарға тән сау жүрекпен тамырлардың жеткілікті икемделу-бейімделу мүмкіншіліктері бар және физикалық жүктемеге жауап ретінде дамитын нормотониялық серпілісіне жатады.
Жауап серпілісінің дерттік түрлері бар:
1. ГИПЕРТОНИЯЛЫҚ СЕРПІЛІС
Бұл түрінде систолалық қысым едәуір жоғарылайды - 180-200 мм.с.б.б., диастолалық өзгермейді немесе көтеріледі. Пульстің арту жиілігі жоғарылайды, пульстің және АҚ-ның жүктемеден кейін қалыптыға қарағанда қалпына келуі ұзағырақ болады.
Бұл түрі жоғары жаттығу үстіндегі спортпен шұғылданатындарда, тамырлары атеросклероздық өзгерген адамдарда байқалады.
2. ДИСТОНИЯЛЫҚ СЕРПІЛІС
Систолалық қысым жүктемеден кейін күрт көтеріледі, кейде 225 мм.с.б.б дейін, одан да жоғары, ал диастолалық қысым нөлде анықталады – «шексіз» тон ерені
3. АСТЕНИЯЛЫҚ СЕРПІЛІС
Жүректің қызметтік жағдайының нашарлауында байқалады. Бұл кезде систолалық қысым жүктемеден кейін төмендейді. Пульстің жоғарылауы пайыздық мөлшерде көтерілген. Жүректің соғу жиілігі және АҚ-ның бастапқы қалпына сәл кешігіп келеді.
Зерттеуден кейінгі алынған мәліметтерді талдайды және «Артериялық қысымның деңгейіне әсер ететін ықпалдар» сызбанұсқаны құрастырады
АҚ =ҚМК х ШҚЖК
| № 3 тапсырма. | Гипертониялық ауруға әкелетін негізгі «қауіп-қатер» жайттарының тізімін құру және олардың маңызын негіздеу. |
| Қауіп-қатер жайттарының тізімі | Зақымдаушы әсерінің тетіктері |
| Гиподинамия | |
| Стресс | |
| Кадмий, қорғасын | |
| Магнийдің жеткіліксіздігі | |
| Шу | |
| Созылмалы гипоксия | |
| Ас тұзын көп мөлшерде қабылдау |
| № 4 тапсырма. | Эссенциялды гипертензияның патогенездік сызбанұсқасын құрастыру: а) нейрогендік тетік б) бүйректік тетік в) гормоналдық тетік |
№ 5 тапсырма Ситуациялық есепті шешу
№ 1 есеп. 20 сағатқа жалғасқан кеудені қысқан ауыру сезіміне шағымданған 50 жастағы науқас А., қарқынды емдеу бөліміне түсті.
Тексерген кезде: жағдайы орташа ауырлықта, беті қызарған. Өкпені тыңдағанда тынысы везикулярлы. Сырыл анықталған жоқ. Тыныс алу жиілігі минутына 16 рет, жүректің тоны әлсіреген, біркелкі, ЖСЖ минутына 80 рет. АҚ 180/100 мм.с.б.б. ЭКГ- бірінші тіркелімде ырғағы синусты, Q өркеші тереңдеген және ST кешені биіктеген, III тіркелімде айналы белгіде. Қанда АСТ белсенділігі бірден жоғарылаған. Лейкоциттер 12,0 х109/л. Тромбоциттер - 450,0 х 109/л. Протромбиндік индекс 120% (қалыптыда 105 %-дейін).
1. Есептегі өзгерістер дерттің қай түрінің дамығандығын көрсетеді?
2. Дерттің бұл түрінде қанда АСТ-нің белсенділігінің артқанын қалай түсіндіресіз?
3. Көрсетілген дерттің дамуының негізгі тетігі қандай?
2 - есеп. Науқас В. 46 жаста, 1,5 сағатқа жалғасқан төсінің артындағы қатты қысқан ауыру сезіміне шағымданып, интенсивті емдеу бөліміне жатқызылды. Анамнезінен: осының алдында бір апта бойы үздіксіз жұмыс атқарған, аз ұйықтаған, көбінесе шылым шеккен, шай және кофе ішкен. Осы ауруға дейін өзін сау адаммын деп есептеген. Спортпен шұғылданған.
Қарап тексерген кезде: жалпы жағдайы ауыр, тері жабындылары бозғылт, акроцианоз. Өкпені тыңдағанда тынысы везикулярлы, сырылдар жоқ, тыныс қозғалысының жиілігі-минутына 28 рет, жүрек тоны әлсіреген, ырғағы бұзылған, АҚ 100/70 мм с.б.б. ЭКГ —да жиілігі 360 рет жүрекшенің үзілісті жыпылақтаушы аритмиясы байқалды, оң Гисс аяқшасынан серпіннің өтуі бөгелген, I, AVL, V1–V4–кеуде тіркелімдерінде ST кешені көтерілген. Қан анализінде: лейкоциттердің жоғарылаған, басқа көрсеткіштері қалыпты.
1. Науқаста жүрек дертінің қандай түрлері дамыған?
2. Сіздің пікіріңіз бойынша, аталған дерт түрлерінің арасында қандай себеп-салдарлық байланыс бар?
3. Төс артындағы ауыру сезімінің мүмкіндік себебі не?
4. Миокардтың зақымданғанын растайтын қосымша қандай тексерулер жүргізу керек?
№ 3 есеп. Жасөспірім М., 15 жаста, қысым түскенде үзілісті күшейетін жүректегі ауыру сезіміне шағымданды. Ангиографиямен тексергенде коронарлы артериялардың тарылуы анықталды. Тексерген кезде: саусақ буынының сіңір бұлшықеттерінің бойында тығыз сарғыш түсті көтерілімдер (сіңірлік ксантомалар) бар. Қан плазмасында ТТЛП-дің мөлшері жоғарылаған. Лимфоциттерді қосымша тексергенде, ТТЛП-ге арналған қабылдағыштардың саны төмендегені анықталды.
- М-де атеросклероз және инфаркт даму қаупі жоғары ма? Не себепті?
- Анықталған дерттің дамуында тұқымқуалаушылықтың маңызы бар ма?
- ТТЛП-ге арналған қабылдағыштар санының немесе белсенділігінің төмендеуінің науқаста дерт дамуында патогенездік маңызы қандай?
№ 4 есеп. Науқас Б., 37 жаста, балалық шақта құздамалық қызбамен ауырады. 14 жасында жүректің ақауы анықталған. Осы жылдар бойы өзін қанағаттанарлық деп сезінген. Көктемде баспамен ауырғаннан кейін ентігуге, жүрегінің қағуына, жүректегі ауыру сезіміне және қан түкіретіндігіне шағымданған. Тексергенде: тері және шырышты қабықтардың көгеруі, жүрек шекаралары барлық жақта кеңейген, өкпеде ылғалды сырыл анықталды. Жүректің соғуы минутына 126 рет, ырғақсыз. АҚ 100/75 мм с.б.б. ЭКГ-да жүрекшенің жыпылықтаушы аритмиясы.
- Науқас жүректің қандай ақауымен ауырады?
№ 5 есеп. Емханаға тексерілуден өтуге 40 жастағы науқас себебі белгісіз артериялық гипертензиямен түсті. АҚ 175/115 мм с.б.б. Бұлшықеттің әлсіздігіне және басының ауру сезіміне шағымданады. Анықталды: полиурия, едәуір гипокалиемия, зәрде 17‑оксикортикостероидтің мөлшерінің жоғарылауы.
1. Осы науқаста АҚ-ның жоғарлауының себебі қандай?
2. Гипертензияның дамуының мүмкіндік тетігі қандай?
3. Соңғы диагнозды анықтау үшін қандай қосымша тексерулер жүргізу керек?
№ 6 есеп. 40 жасар туберкулезбен ауыратын науқас З. ентігуге, оң қабырға астындағы ауыруға, субфебрильді қызбаға шағымданып келді. Бұл шағымдар 4 апта бұрын дамып, біртіндеп үдей түсті. Қарағанда: беті бозғылт және ісінген, ортопноэ, (науқас алға қарай еңкейіп отырады), перкуссияда жүректің салыстырмалы тұйықтығының шекарасы солға және оңға 2 см-ге үлкейген, ЖСЖ 100, АҚҚ 90/60 мм с.б.б., тыңдағанда: жүрек тондары тұйық, өкпесінің базальды бөлігінде майда көпіршікті сырылдар естіледі, тыныс алу жиілігі минутына 26 рет, мойын көктамырлары ісінген, бауыр қабырға асты доғасынан 3 см-ге шығып тұр, сипағанда ауырады, аяғы домбыққан. Кеуде қуысы ағзаларының рентгенографиясында жүректің шар тәрізді көлеңкесі байқалады.
1. Науқаста жүрек қызметі жеткіліксіздігі бар ма? Ол туралы не мәлімдейді?
2. Жүрек дертінің түрін анықтау үшін қандай қосымша зерттеу әдістері қажет?
3. Жүрек қызметі жеткіліксіздігінің түрі туралы қорытынды жасаңыз.
7.6.Таратылытын материалдар тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулармен бірге
7.7..ӘДЕБИЕТТЕР
Негізгі
1. Ә.Нұрмұхамбетұлы. Клиникалық патофизиология: Оқулық: – Алматы; «Эверо», 2010. – Б. 480-517
2. Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология: Оқулық: – Алматы; «Эверо», 2010. – С 460-524
3. Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга О.И. Уразовой- М.: ГЭОТАР-МЕД, 2010
Қосымша
4. Патофизиология: Учебник под/ред Литвицкого П.Ф.– в дух томах.М.: Гэотар-Медия. -2010.- т. 2С. – С. 106-121, 140-158
5. Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. – Алматы: Кітап, 2004. – С. 142-154
7.8.«ЖҮРЕК-ҚАНТАМЫР ЖҮЙЕСІ» МОДУЛІ БОЙЫНША АРАЛЫҚ БАҚЫЛАУ
Мақсаты:
- Аудиториялық және аудиториядан тыс (өзін өзі жетілдіру) өтілген тақырыптар бойынша студенттердің білімін, клиникалық-зертханалық мәліметтерді сараптау бойынша машықтық дағдысын, ситуациялық есептерді сараптауы бойынша коммуникативті дағдысын бағалау
Студенттердің білімін тексеруге арналған сұрақтар:
1. Атеросклероздың этиологиясы
2. Атеросклероздың дамуының жаңа теориялары
3. Атеросклероздың патогенезі
4. Аеросклероздың асқынулары
5. Атеросклероздың алдын-алу шаралары мен емдеу ұстанымдары
6. Коронарлық жеткіліксіздік, түсінігі, түрлері (нағыз, салыстырмалы), патогенезі
7. Коронарлық қанайналымының қайтымды және қайтымсыз бұзылыстарының сипаттамасы, себептері, патогенезі
8. Коронарлық қанайналымының қауырт және созылмалы жеткіліксіздігінде жүрек қызметінің негізгі көрсеткіштерінің өзгерістері.
9. Артериялық гипертензия, түсінігі, түрлері
10. Тәжірибеде артериялық гипертензияның патогенезін оқу. Екіншілік (әйгіленімдік) артериялық гипертензиялар, түсінігі.
11. Біріншілік артериялық гипертензияның қауіп- қатер жайттары
12. Біріншілік артериялық гипертензияның патогенезі.
13. Артериялық гипертензияның алдын-алу шаралары мен емдеу ұстанымдары
14. Жүрек жеткіліксіздігі, анықтамасы, жіктелуі.
15. Жүрек жеткіліксіздігінің зорығулық түрі, себептері, көлеммен (жүрек алдылық жүктеме) және кедергімен (жүрек соңылық жүктеме) зорығуының себептері.
16. Жүре пайда болған жүрек ақаулары, анықтамасы, түсініктеме, этиологиясы, қанайналымы өзгерістерінің патогенезі.
17. Балалардағы туа пайда болған жүрек ақаулары (жүрекше аралық, қарынша аралық қалқанның ақауы, Фалло тетрадасы, Ботал өзекшесінің бітелмеуі).
18. Ф.З.Меерсон бойынша жүректің патологиялық гиперфункциясының сатылары, сипаттамасы. Гипертрофияға ұшыраған кардиомиоциттердің ерекшеліктері.
19. Жүрек қызметінің коронарогенді емес жеткіліксіздігінің миокардтық түрі. Кардиомиопатиялар түрлері, себептері, патогенезі.
20. Жүрек қызметі жеткіліксіздігінің молекулалық-жасушалық механизмдері (мембрана мен ферменттік жүйелердің зақымдануы, иондық дисбаланс, энергиямен қамтамасыз ету және реттелуінің бұзылыстары).
21. Жүрек қызметі көрсеткіштерінің өзгеруі және жүрек қызметі жеткіліксіздінің теңгерілмеген сатысының клиникалық көріністері.
22. Жүрек ырғақсыздықтары туралы түсінік, жіктелуі.
23. Автоматизм бұзылысынан дамыған жүрек ырғақсыздықтары, себептері, патогенезі, ЭКГ өзгерістері.
24. Өткізгіштік бұзылысынан дамыған жүрек ырғақсыздықтары, себептері, патогенезі, ЭКГ өзгерістері.
25. Экстрасистолия туралы түсінік, себептері, даму тетіктері, түрлері, ЭКГ өзгерістері.
26. Ұстамалы тахикардия және жыпылықтаушы аритмия туралы түсінік. Аритмиялар дамуында “re-entry” тетігінің маңызы
27. Балалардағы аритмиялар дамуының ерекшеліктері
Аралық бақылаудың 1 – кезеңі – тестілеу (тест тапсырмалары)
1. «Көпіршік жасушалардың» түзілуі майлардың жиналуына байланысты
A) нейтрофилдерде
B) макрофагтарда
C) лимфоциттерде
D) эритроциттерде
E) эндотелий жасушаларында
2. Атеросклероздың асқынуларына жатпайтыны
А) артериялардың тромбозы
В) веналардың тромбозы
С) тромбоэмболия
D) қолқа қақпақшаларың жеткіліксіздігі
Е) жүректің ишемиялық ауруы
3. Шынайы коронарлық жеткіліксіздіктің себебне жатпайтыны
A) тарылтатын коронаросклероз
B) ұстамалы тахикардия
C) тәж артерияларының тарылуы
D) миокардта зат алмасу үрдістері бұзылуы
E) тәждік артериялардың тромбоэмболиясы
4. Шынайы коронарлық жеткіліксіздіктің себебі болуы мүмкін
A) тарылтатын коронаросклероз
B) ұстамалы тахикардия
C) гиперкатехоламинемия
D) миокардта зат алмасу үрдістері бұзылуы
E) тәждік артериялардың b-адренорецепторларының белсенденуі
5. Жүректің коронарогендік зақымдануынан дамиды
A) миокардит
B) миокард инфаркты
C) идиопатиялық кардиомиопатия
D) эндокардит
E) перикардит
6. Миокард ишемиясы салдарына жатпайтыны
A) тотығулық фосфорлану белсенділігінің төмендеуі
B) гликолиздің күшеюі
C) сүт қышқылының азаюы
D) АҮФ қорының артуы
E) ишемияланған жасушалардың ішінде К+мөлшерінің жоғарылауы
7. Миокард ишемиясы салдарынан байқалады
A) гликолиздің күшеюі
B) тотығулық фосфорлану белсенділігінің төмендеуі
C) сүт қышқылының азаюы
D) АҮФ қорының артуы
E) ишемияланған жасушалардың ішінде К+ мөлшерінің жоғарылауы
8. Айқын цианозбен қабаттасатын жүректің туа пайда болған ақауы
A) Өкпе артериясының өзегі тарылуы
B) Қарыншааралық перденің аздаған ақауы
C) Артериялық өзектің бітпеуі
D) Фалло тетрадасы
E) Қолқа каорктациясы
9. Миокардтың реперфузиясынан соң микроциркуляцияның қалпына келуін тудырады
A) лейкоциттердің оттегінің белсенді түрлерін және қабыну дәнекерлерін түзуі
B) эндотелий жасушаларының ісінуі
C) ұсақ қан қатпарларының түзілуі
D) кіші қан тамырлары қабырғасының зақымдануы
E) артериялық гиперемияның пайда болуы
10. Коронарлық жеткіліксіздік кезінде майлардың асқан тотығуының белсенділенуіне кедергі жасайды
A) миокардта прооксиданттар мен МАТ-ның субстараттарының мөлшерінің артуы
B) антиоксиданттардың белсенділігінің төмендеуі
C) ишемиядан кейінгі реперфузия
D) жүректе катехоламиндердің мөлшерінің артуы
E) жүрек ет жасушаларында супероксиддисмутазаның және каталазаның белсенділігінің жоғарылауы
11. Миокар инфарктының арнайыланған маркерлері болып табылады
a) миоглобин
b) TnT және TnI тропониндер
c) КФ-МВ-2/ КФ-МВ-1 ара-қатынасы
d) ЛДГ-1/ЛДГ-2 ара-қатынасы
12. Қантамырларының шеткі кедергісінің жоғарылауын және гипертензияны туындатады
A) брадикинин
B) ангиотензин II
C) аденозин
D) азот тотығы
E) простациклиндер
13. Қантамырларының шеткі кедергісінің төмендеуін және гипотензияны туындатады
A) катехоламиндер
B) тромбоксан А2
C) ангиотензин II
D) эндотелиндер
E) азот тотығы
14. Дәрі-дәрмекті қабылдағаннан соң науқаста артериялық қысым жоғарылады, ал қан ағымына жалпы шеткері кедергі төмендеді. Мүмкін, бұл дәрі туындатты
A) вазоконстрикцияны және ҚМК азаюын
B) вазодилатацияны және ҚМК жоғарылауын
C) вазоконстрикцияны және ҚМК жоғарылауын
D) вазодилатацияны және ҚМК азаюын
E) вазоконстрикцияны, ҚМҚ өзгермейді
15. Алғашқы артериялық гипертензияны тудырмайтыны
A) психоэмоцияға стрессорлық ықпалдардың жиі теріс әсері
B) мембраналық иондық сораптар жұмысының тұқым қуалайтын ақауы
C) бүйрек артерияларының тарылтатын атеросклерозы
D) симпатоадреналды жүйенің гиперергиясы
E) тұзды артық пайдалану
16. Артериялық гипертензияның даму тетіктеріне жатпайтыны
A) ренин-ангиотензин жүйесінің белсенділенуі
B) калликреин-кинин жүйесінің белсенділенуі
C) депрессорлық жүйкелер бойымен қолқа және ұйқы синустары барорецепторларынан келетін афференттік серпіндер жүруінің әлсіреуі
D) глюкокортикостероидтардың артық өндірілуі
E) минералокортикостероидтардың артық өндірілуі
17. Гипертониялық аурудың патогенезінде маңызы жоғы
A) симпатикалық жүйке орталықтарында қозғыштықтың тұрақты жоғарылауының
B) эмоциялық орталықтардың созылмалы қозуының
C) мый қыртысының қан тамырларының қозғалтқыш орталығына тежегіш ықпалы төмендеуінің
D) қан тамырлары миоциттерінің мембраналық иондық сорабының тұқым қуалайтын ақауының
E) бүйрек үсті бездерінің қыртысы қызметі жеткіліксіздігінің
18. Жасушалық мембраналардың иондық сораптарының тұқым қуалайтын ақауы кезінде АҚ жоғарылауының патогенезінде маңызыжоғы
A) бүйрекпен организмнен натрий және су шығарылуының төмендеуінің
B) қан тамырларының миоциттерінде натрий мен кәлций жиналуының
C) организмде натрий мен су мөлшері жоғарылауының
D) қан тамырлары миоциттерінің катехоламиндерге сезімталдығы жоғарылауының
E) айналымдағы қан көлемі азаюының
19. Қан тамырлары миоцитерінің жасушалық мембраналарының тектік ақауы, гипертензияға әкеледі
А) жасушалар цитоплазмасында кәлций мөлшері жоғарылағанда
В) жасушалар мембранасының электрлік әлеуеті ұлғайғанда
С) жүйке тармақтарының дәнекерлерді қайтадан қамтуының жылдамдығы жоғарылағанда
D) миозиннің АҮФ-азалық белсенділігі тежелгенде
Е) қан тамырлары қабырғасына дәнекерлер әсер ету уақыты азайғанда
20. Алғашқы артериялық гипертензияға тән
A) артериолалар межеқуатының тұрақты көтерілуі
B) бүйрек үсті безінің жеткіліксіздігі
C) ренин өндірілуінің төмендеуі
D) азот тотығының өндірілуінің жоғарылауы
Е) гповолиемия
21. Алғашқы артериялық гипертензияның тұрақтану кезеңіне тән
A) азот тотығының аз өндірілуі
B) бүйрекпен ренин сөлденісінің жоғарылауы
C) калликреин-кинин жүйесінің белсенділенуі
D) натрийурездік гормон өндірілуінің жоғарылауы
E) бүйрекпен простагландиндер Е1 және Е2 өндірілуінің жоғарылауы
22. Әйгіленімдік артериялық гипертензиялардың арасында аса жиі кездесетіні
A) эндокриндік
B) бүйректік
C) орталық нейрогендік
D) рефлекстік нейрогендік
E) қанайналымдық
23.Реноваскулалық бүйректік гипертензияның патогенезінде маңызы бар
A) ренин-ангиотензин-әлдостерондық жүйе белсенділенуінің
B) бүйрек ұлпасының азаюы
C) бүйректе депрессорлық заттар өндірілуі азаюының
D) бүйректік кининдер сөлденісі жоғарылауының
E) бүйректе натрийдың кері сіңірілуі азаюының
24. Реноұлпалық артериялық гипертензияның патогенезінде маңызы бар
A) ренин-ангиотензин-әлдостерондық жүйе белсенділенуінің
В) эритропоэтин сөлденісі төмендеуінің
С) бүйректе судың кері сіңірілуі жоғарылауының
D) бүйректік кининдер, простагландиндер сөлденісі азаюының
E) бүйректе натрийдың кері сіңірілуі жоғарылауының
25. Мый жарақаты кезіндегі артериялық гипертензия жатады
A) эссенциалдық артериялық гипертензияларға
B) нейрогендік артериялық гипертензияларға
C) эндокриндік артериялық гипертензияларға
D) дәрі-дәрмектік артериялық гипертензияларға
E) бүйректік артериялық гипертензияларға
26. Гипернатриемия кезіндегі артериялық гипертензия байланысты
A) рениннің гиперсекрециясына
B) гиперволемия дамуына
C) гематокриттің төмендеуіне
D) қан қоюлануына
E) эндотелиоциттермен простациклин түзілуінің белсенділенуіне
27. Артериялық гипертензия патогенезінің көрсетілмеген тізбегі
Стресс → кортикостероидтардың көбеюі → ангиотензиноген және ангиотензинге ауыстыратын фермент түзілуінің жоғарылауы →? → қан тамырларының тарылуы → ЖШТК жоғарылауы → артериялық гипертензия
A) бүйректе судың кері сіңірілуінің жоғарылауы
B) қан тамырлары миоциттерінің катехоламиндерге сезімталдығының жоғарылауы
C) ангиотензин ІІ түзілуінің жоғарылауы
D) қан тамырларының шеткері жалпы кедергісінің (ҚШЖК) жоғарылауы
E) әлдостерон сөлденісінің жоғарылауы
28. Артериялық гипертензияны үлгілеу әдісіне жатпайтыны
A) Людвиг – Цион және Геринг «депрессорлық» жүйкелерін екі жақты кесу
B) бүйрек үсті бездерінің екеуін де алып тастау
C) бір бүйректі алып тастау және екіншісінің артериясын қысып тастау
D) ұйқы артериясының тармақтарын байлау
E) неврозды үлгілеу
29. Артериялық гипертензияны патогенездік емдеуде қолданылмайтыны
A) ауыру сезімін басатын дәрілер
B) тыныштандыратын, ұйқы шақыратын дәрілер
C) АПФ –тің тежегіштері
D) зәрайдағыштар
E) альфа-адреномиметиктер
30. Жүректің қызметінің сүлде жеткіліксіздігінің себебі
A) жүректің бітелуі
B) кардиосклероз
C) жедел миокардит
D) гипертрофияланған миокардтың жедел теңгерілмеуі
E) ұстамалы тахикардияның ұстамасы
32. Оң қарыншалық жеткіліксіздіктің себебі бола алады
A) үлкен қанайналымы шеңберінің артериялық гипертензиясы
B) кіші қанайналымы шеңберінің артериялық гипертензиясы
C) жүректің сол қарыншасының алдыңғы қабырғасының инфаркты
D) жүректің қос жарғақты қақпақшасының жеткіліксіздігі
E) миокардит
33. Оң қарыншалық жеткіліксіздікке тән емес
A) іш шемені
B) күре тамырларының ісінуі
C) аяқ-қолдың ісінуі
D) гепатомегалия
E) өкпе ісінуі
34. Оң қарыншалық жеткіліксіздікке тән
A) өкпе ісінуі
B) іш шемені
C) қан құсу
D) жүректік астма
E) кіші қанайналым шеңберінің гипертензиясы
35. Сол қарыншалық жеткіліксіздіктің себебі
A) қос жарғақты қақпақшаның жеткіліксіздігі
B) созылмалы пневмония
C) кіші қанайналымы шеңберінің гипертензиясы
D) үш жармалы қақпақшаның жеткіліксіздігі
E) өкпе эмфиземасы
36. Жүректің сол қарыншалық жеткіліксіздігі көрінеді
A) үлкен қанайналым шеңберінде қанның веналық іркілуімен
В) күре тамырларының ісінуімен
С) өкпе ісінуімен
D) іш шеменімен
E) гепатомегалиямен
37. Жүректің қан көлемімен зорығуы дамуы мүмкін
A) қолқа коароктациясы кезінде
B) артериялық гипертензияда
C) артериялық гипотензияда
D) қақпақша тесігі тарылғанда
E) жүрек қақпақшаларының жеткіліксіздігі кезінде
38. Жүректің «кедергімен» зорығуы дамиды
A) жүрек қақпақшаларының жеткіліксіздігінде
B) қанның көлемі ұлғайғанда
C) артериялық гипертензияда
D) физикалық жүктеме кезінде
E) гипергидратацияда
39. Жүрек жеткіліксіздігін теңгерудің жүректік тетіктеріне жатпайтыны
A) жүрек жиырылуы күші жоғарылауының гетерометрлік тетігі
В) жүрек жиырылуы күші жоғарылауының гомеометрлік тетігі
С) миокардтың гипертрофиясы
D) миокардтың адренореактивтік қасиетінің жоғарылауы
Е) эритроцитоз
40. Жүрек жеткіліксіздігінің теңгерілуінде жүректік тез тетігі болып табылады
A) Франк-Старлинг тетігі
B) Тыныстың жиілеуі
C) миокард гипертрофиясы
D) симпато-адреналдық жүйенің әсерленуі
E) қан өндіру жүйесінің әсерленуі
41. Жүрек гиперфункциясының апаттық сатысына тән
A) гипертрофияланбаған миокардтың гиперфункциясы
B) кардиомиоциттердің гипертрофиясы
C) дәнекер тіннің өсіп-өнуі
D) миогендік дилятация
E) миокардтың бірлік салмағына шаққанда оттегіні пайдалану, қажым және нәруыз түзілуінің қалпына келуі
42. Кардиосклероз патогенезінде дерттік гипертрофия кезінде маңызы жоғы
A) гипертрофияланған кардиомиоциттердің беткейі мен салмағының сәйкессіздігінің
B) гипертрофияланған кардиомиоциттердің ядросы мен цитоплазмасының сәйкессіздігінің
C) гипертрофияланған кардиомиоциттердің жүйкелік нәрленісінің бұзылуының
D) гипертрофияланған кардиомиоциттердің қанмен сәйкес қамтамасыз етілуінің
Е) гипертрофияланған кардиомиоциттердің қажыммен қамтамасыз етілуінің бұзылуының
43. Жүрек жеткіліксіздігінің миокардтық түрі пайда болады
A) үш жарғақты қақпақшаның жеткіліксіздігінде
B) В1 витаминінің (тиаминнің) жеткіліксіздігінде
C) гипертониялық ауру кезінде
D) гиперволемияда
E) жүректің қақпақшалық тесіктері тарылғанда
44. Миокардтың коронарогендік емес жеткіліксіздігі дамиды
A) коронарлық қан тамырларының тарылуында
B) коронарлық қан тамырларының тромбозында
C) коронарлық қан тамырларының атеросклерозында
D) коронарлық қан тамырларының эмболиясында
E) жүрек бұлшық етінде зат алмасу үрдістерінің алғашқы бұзылыстарында
45. Дилатациялық кардиомиопатия сипатталады
A) диастолалық жүрек жеткіліксіздігімен
B) жүректің систолалық жеткіліксіздігімен
C) жүрек қарыншаларында қысымның төмендеуімен
D) жүрек көлемінің кішіреюімен
E) қарыншалар қабырғаларының серпімділігінің жоғарлауымен
46.Кардиомиоциттерде кәлцийдің жиналуы қабаттасады
А) миофибрилдер босаңсуы мен жиырылуының бұзылуымен
B) кардиомиоциттердің адренореактивтік қасиетінің төмендеуімен
С) кардиомиоциттердің адренореактивтік қасиетінің жоғарылауымен
D) мембраналық фосфолипазалардың белсенділенуімен
Е) тотығулық фосфорланудың белсенділенуімен
47. Кардиомиоциттердің қажыммен қамтамасыз етілуі бұзылуының патогенезінде маңызы жоғы
A) Кребс оралымында заттардың аэробтық тотығу үрдістері күшеюі
B) креатинфосфаттық жүйенің тасымалдау қызметі бұзылуы
C) тотығу мен фосфорлану ажырауы
D) қажым пайдалануы бұзылуы
E) миокард гипоксиясы
48 Миокард ишемиясы салдарынан байқалады
A) тотығулық фосфорлану белсенділігінің төмендеуі
B) АҮФ қорының тез таусылуы
C) миокардта гликогеннің жиналуы
D) ишемияланған жасушалардың ішінде К+ мөлшерінің жоғарылауы
E) кардиомиоциттерде креатинфосфат мөлшерінің жоғарылауы
49. Жүрек жеткіліксіздігінің теңгерілген сатысына тән
A) тоногендік дилятация
B) тыныштық жағдайдағы ентік
C) cоғулық көлемнің азаюы
D) жүрек қуыстарында қанның қалдық көлемінің жоғарылауы
E) миогендік дилатация
50. Жүрек жеткіліксіздігі кезінде тахикардияның патогенезінде маңызы жоғы
A) симпатоадреналды жүйенің әсерленуінің
B) Бейнбридж рефлексінің
C) гиперволемияның
D) синустық-жүрекшелік тораптың өзіндік деполяризациясының артуының
Е) миокардтың адренореактивтілігінің артуының
51. Жүрек жеткіліксіздігі кезінде тахикардияның патогенезінде маңыздысы
A) синустық тораптың өзіндік деполяризациясы жылдамдығы артуы
B) жүректің өткізгіш жүйесімен серпіндердің өтуінде бөгет болуы
C) зақымдану ағымының пайда болуы
D) миокардпен қозу таралуы жылдамдығының азаюы
E) миокард адренореактивтілігінің төмендеуі
52. Жүрек жеткіліксіздігі кезінде қанда дезоксигемоглобиннің артуын тудырмайтыны
A) қанағымы жылдамдығының азаюы
B) өкпеде қанның оттегімен қанығуының азаюы
C) тіндермен оттегіні пайдалануының күшеюі
D) қанның оттегілік сыйымдылығының ұлғаюы
E) өкпеде қанның іркілуі
53. Жүрек жеткіліксіздігі кезінде қанда дезоксигемоглобиннің артуын тудырады
A) қанағымы жылдамдығының артуы
B) өкпеде қанның оттегімен қанығуының артуы
C) тіндермен оттегіні пайдалануының күшеюі
D) қанның оттегілік сыйымдылығының ұлғаюы
E) тіндермен оттегіні пайдалануының азаюы
54. Синустық брадикардия патогенезінде маңызы бар
A) синустық-жүрекшелік тораптың өзіндік диастолалық деполяризациясы баяулауының
B) жүрекке симпатоадреналдық ықпалдар төмендеуінің
C) миокард бойымен қозудың таралу жылдамдығының азаюының
D) зақымдану ағымдарының пайда болуының
E) жүректің өткізгіштік жүйесімен серпіндер өткізілуінің бөгелуінің
55. Синустық (тыныстық) аритмияның патогенезінде маңызы бар
A) серпін туындайтын эктопиялық ошақ қалыптасуының
B) кезбе жүйке межеқуаты толқуының
C) жүрекшелерден қарыншаларға қозу өткізілуі бұзылуының
D) "re-entry" тетігінің
E) пейсмекерлік жасушалардың шектік әлеуеті төмендеуінің
56. Экстрасистолия пайда болады
A) серпін туындайтын эктопиялық ошақ қалыптасқанда
B) нағыз рефрактерлік кезең ұзарғанда
C) синустық-жүрекшелік тораптан серпін шығуы баяулағанда
D) серпін өткізілуі баяулағанда
E) синустық-жүрекшелік тораптан серпіннің біркелкі емес шығуына
57. Экстрасистолия патогенезінде маңызы жоғы
A) көрші кардиомиоциттерде әлеуеттер айырмашылығының пайда болуы
B) миокардта зақымдану ағымының пайда болуы
C) кардиомиоциттердің барыншалық диастолалық трансмембраналық әлеуетінің шектік мөлшерге дейін төмендеуі
D) миокардтың электрлік біркелкі еместігі
E) синустық-жүрекшелік тораптың автоматизмі төмендеуінің
58. Қозу толқынының қайталап ену тетігі (re-entry) пайда болуына әкеледі
A) жыпылықтаушы аритмияның
B) ұстамалы брадикардияның
C) ұстамалы тахикардияның
D) жүрекшелік-қарыншалық бөгеттің
E) синустық аритмияның
59. Ұзаққа созылған қарыншалық ұстамалы тахикардияны көрінеді
A) жүрек шығарымының ұлғаюымен
B) тоногенді дилатациямен
C) миокард гипертрофиясымен
D) систолалық артериялық қысымның жоғарылауымен
E) қарыншалардың лүпілдеуіне немесе жыпылығына ауысу қауіптілігімен
60. Жүректің толық көлденең бөгеті сипатталады
A) тахикардия ұстамаларымен
B) жүрекшелер мен қарыншалардың сәйкессіз жиырылуымен
C) жүрек жиырылуының біріне-бірі ауысатын жиілеу және сиреу кезеңдерімен
D) жүректің шалыс соғуымен
E) номотоптық жүрек ырғағымен
61. Жүрекшелік -қарыншалық толық бөгет кезінде қарыншалар үшін ырғақ қалыптасады
A) синустық торапта
B) жүрекшелерде
C) Гисс шоғырында
D) Гисс шоғырының сол аяқшасында
E) Гисс шоғырының оң аяқшасында
62. Жүректің толық көлденең бөгетіне тән
A) ҚМК артуы
B) Тахикардия
C) Морганьи-Эдемс-Стокс синдромы дамуы
D) АҚ жоғарылауы
E) Қан ағымы жылдамдығының артуы
63. Қанайналымының ауыр бұзылыстары дамиды
A) синустық тахикардияда
B) синустық аритмияда
C) экстрасистолияда
D) қарыншалар жыпылығы кезінде
E) жүрекшелік-қарыншалық бөгеттің 1-дәрежесінде
64. Қарыншалар жыпылығын патогенездік емдеудің әдісі болып табылады
A) жүрек дефибрилляциясы
B) жүрек гликозидтерін белгілеу
C) гипотензиялық дәрілерді қолдану
D) тыныштандыратын дәрілерді қолдану
E) орталықтық аналептиктерді қолдану
65. Кардиогендік сілейменің дамуына мүмкін болатын жағдай
A) Жұқпалы үрдіс
B) Жарақат
C) Қан жоғалту
D) Сол жақ қарыншаның инфаркті
E) Жәндіктердің шағуы
66. Кардиогенді сілейме кезіндегі олигурияның патогенезінде маңызы жоғы
A) Гипотензия
B) Қан айналымының төмендеуі
C) Жинақтаушы түтіктерде судың кері сіңірілуінің артуы
D) Шумақтың афферентті артериолалардың тарылуы
E) ҚМК-нің төменде
67. Кардиогенді сілейменің патогенезіндегі бастапқы тізбекті көрсетіңіз
A) Сол жақ қарыншаның соққылық көлемінің күрт төмендеуі
B) Кедергілік тамырлардың межеқуатының төмендеуі
C) Қанның дерттік қорлануы
D) Артериялық қысымның төмендеуі
E) Дерттік тамырдың тарылуы
68. Кардиогенді сілейме кезінде артериялық қысымның төмендеуінің патогенезінің негізгі тізбегі
A) Жүрек етінің жиырылғыштық қабілетінің төмендеуі
B) Кедергілік тамырдың межеқуатының төмендеуі
C) Қанның дерттік қорлануы
D) Гипоксия және ацидоз
E) Дерттік тамырдың тарылуы
69. Қандай сілейме кезінде АҚ-ның төмендеуі организмдегі бұзылыстардың патогенезінің негізгі тізбегі болып табылады
A) Жарақаттық
B) Постгеморрагиялық
C) Кардиогендік
D) Күйіктік
E) Сепсистік
70. Бүйректің созылмалы жеткіліксіздігінің, феохромоцитоманың, Конн синдромының, аорта коарктациясының, акромегалияның ортақ синдромы болып табылады
A) артериялық гипертензия
B) жүйелі васкулит
C) веноздық тромбоз
D) артериялық гиотензия
E) бітейтін эндартериит
71. Жасөспірімде айқын цианозбен қарыншааралық перденің ақауы,оң қарыншаның гипертрофиясы, өкпе артериясының толық тарылуы, қолқа қарыншааралық перденің үстінде орналасқандығы анықталды. Төменде келтірілген туа пайда болған қосымша ақаудың болуы жасөспірімнің өмір тіршілігін ұстап тұр?
A) Қолқа қақпақшасының қос жармалы болуы
B) Артериялық өзектің (Боталлов) бітпеуі
C) Қарыншаралық перденің бітпеуі
D) Митралды қақпақшаның жеткіліксіздігі
E) Қолқа коарктациясы
72. Алғашқы артериялық гипертензияны дамытатын қауіп-қатер жайт
A) феохромоцитома
B) біріншілік әлдостеронизм
C) ми қанайналымының бұзылысы
D) гиперкортизолизм
E) психоэмоцияға стрессорлық ықпалдардың жиі теріс әсері
73. Айқын цианозбен қабаттасатын жүректің туа пайда болған ақауы
A) Өкпе артериясының өзегі тарылуы
B) Қарыншааралық перденің аздаған ақауы
C) Артериялық өзектің бітпеуі
D) Фалло тетрадасы
E) Қолқа каорктациясы
74. Миокардың диастолалық қызметінің төмендеуімен сипатталатын біріншілік кардиомиопатияға жататыны:
A) Дилятациялық кардиомиопатия
B) Рестриктивті кардиомиопатия
C) Стрессорлық кардиомиодистрофия
D) Постинфарктық кардиосклероз
E) жұқпалы миокардит
ҚҰҚЫҚТЫҚ ДАҒДЫ БОЙЫНША ТЕСТ ТАПСЫРМАЛАРЫ
1- нұсқа
1. Медико-биологиялық эксперимент –бұл
A) әртүрлі аурулардың пайда болуы, даму заңдылықтарын қалыптастыру, алдын алу мен емдеудің жаңа әдістерінің тиімділігін тексеру және өңдеу
B) нақты ғылыми зерттеулерді тексеру
C) зерттеуші мен тапсырыс беруші арасындағы келісімшарт негізінде қажетті ғылыми зерттеу жүргізу
D) зерттелуші ретінде адамның қатысуымен жүргізілетін зерттеу
E) барлық ерекшеліктерімен танысып қол қойғаннан кейін клиникалық зерттеуге қатысуға науқастың өз еркімен берген құжатталған рұқсаты
2. Үлгіге қойылатын талаптар:
A) дерт дамытуға және оны үлгілеуге қолданылатын себептің және жағдайдың сәйкестігі
B) дерттің функционалдық және морфологиялық айырмашылығы
C) сәйкес асықынулар дамуынан айырмашылығы жануарды бір түрін қолдану
3. Жануарларда медико-биологиялық эксперимент және клиникаға дейінгі зерттеулер, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік стандартына сәйкесжүргізіледі:
А) «Тиісті зертханалық тәжірибе. Негізгі қағидалар»
В) «Вивариийлерді құру, жабдықтау және күту санитарлық ережелері»
4.Кәмелеттік жасқа толмағандарға клиникалық зерттеулер жүргізу үшін жазбаша түрде келісуі қажет
А) медициналық –әлеуметтік сарапшы комиссия тұжырымы
В) асырау және қамқорлық көрсету комиссиясы
С) ата-анасының келісу қажет емес
Д) олардың заңды ұстаушысы
5. Калибровка - бұл
A) прибордың көмегімен алынған шама мен эталон арқылы анықталған сәйкес шама арасындағы арақатынасты көрсететін операциялар жиынтығы
B) бекітілген параметрлердің аясында жүргізілетін үрдістер тиімді және нәтижелі қамтамасыз етілетіндігі туралы құжатталған бітім
C) зерттелуші ретінде адамның қатысуымен жүргізілетін зертеу
D) әртүрлі адамдардың пайда болуы мен дамуының заңдылықтарын бекіту
6. Ғылыми-техникалық зерттеуханалардың меңгерушілері қадағаламайды:
А) зерттеулердің жүргізіліуін
В) құжаттарды жүйелі түрде толтырылуын,
С) жинақталған мәліметтердің дәлелімділігі мен сапасын, алынған нәтижелердің өңделуін
Д) зерттеушілердің жеке басты қызығушылықтарын
7. «Қазақстар Республикасында клиникаға дейінгі зерттеулерді, медициналық-биологиялық эксперименттерді және клиникалық сынақтарды жүргізу ережелері» 2007 жылғы 25 шілдедегі бұйрықтың номері
А. №523
В. №506
С. № 697
D. № 582
Е. № 124
8. Клиникалық зерттеуде басты маңыздысы
А) ғылыми қызығушылық
В) қоғамдық қызығушылық
С) зерттеушінің қызығушылығы
Д) зерттелушінің құқығы, қауіпсіздігі және денсаулығы
9. Зерттеудің немесе жеке бөліктерінің аяқасты тоқтатылатындығын зерттеу жетекшісі мәлімдеу қажет
А) денсаулық саласындағы меңгеру мекемесін және әдептілік сұрақтары бойынша комиссияны
В) адам құқығы бойынша комиссияны
С) медициналық-әлеуметтік комиссияны
Д) тергеу комитетін
10. Ақпараттық келісім –бұл
A) бекітілген параметрлердің аясында жүргізілетін үрдістер тиімді және нәтижелі қамтамасыз етілетіндігі туралы құжатталған бітім
B) барлық ерекшеліктерімен танысып қол қойғаннан кейін клиникалық зерттеуге қатысуға науқастың өз еркімен берген құжатталған рұқсаты
C) зерттелуші ретінде адамның қатысуымен жүргізілетін зерттеу
D) әртүрлі адамдардың пайда болуы мен дамуының заңдылықтарын бекіту
2 - нұсқа
1. Клиникаға дейінгі зерттеулер –
A) Клиникалық тәжірибеге енгізу алдында жүргізілетін биологиялық, токсикологиялық, химиялық, физикалық және басқа эксперименттік ғылыми зерттеулер
B) барлық ерекшеліктерімен танысып қол қойғаннан кейін клиникалық зерттеуге қатысуға науқастың өз еркімен берген құжатталған рұқсаты
C) дәрілік заттардан басқа медициналық жаңа технологиялар, аурулардың алдын алу, аңғарымдау және емдеудің жаңа тәсілдері
D) зерттелуші ретінде адамның қатысуымен жүргізілетін зерттеу
2. Медико-биологиялық эксперимент келесі негізгі міндеттерді атқармайды:
A) жаңа ғылыми мәліметтерді алу үшін қажет
B) ұқсас құбылыстар топтамасының ортақ, заңдылықтарды негіздеу, болжамдарды қалыптастыру әдісі болып табылады
C) клиникалық практикада ауруларды диагноздау мен емдеуде жаңа әдістерді қолдану алдындағы салыстармалы гарант болып табылады
D) клиникалық практикада ауруларды диагноздау мен емдеуде жаңа әдістерді қолдануда шынайы гарант болып табылады
3. Клиникаға дейінгі зерттеулер мен медико-биологиялық эксперименттің сапалы жүргізілуін қамтамасыз етеді:
A) ресурстар
B) сәйкес басқару
C) зерттеудің сәйкес параметрлерін жоспарлау
D) құжаттарды сәйкес рәсімдеу жүйесі
E) виварийде жануарларды сәйкессіз ұстау
4. К линикалық зерттеулер өткізуге тыйым салынбайды
А) әскери қызметкерлерге;
В) бостандықтан бас кешкендерге, тергеу айықтырғышта қамауда отырғандарға;
С) сот арқылы қабілетсіз деп анықталғандар
Д) зерттелетін адам жазбаша түрінде өз еркімен келісім немесе денсаулық сақтау ұжымымен келісім шарты бойынша
5. Валидация - бұл
A) бекітілген параметрлердің аясында жүргізілген үрдістер тиімді және нәтижелі қамтамасыз етілетіндігі туралы құжатталған бітім
B) барлық ерекшеліктерімен танысып қол қойғаннан кейін клиникалық зерттеуге қатысуға науқастың өз еркімен берген құжатталған рұқсаты
C) дәрілік заттардан басқа медициналық жаңа технолгиялар, аурулардың алдын алу, дагноздау және емдеудің жаңа тәсілдері
D) зерттелуші ретінде адамның қатысуымен жүргізілетін зерттеу
6. Зерттелетін нәтижелері бойынша жауапты орындаушы құрастырады:
A) есеп
B) құжат
C) келісім шарт
D) кәсіптік хат
7. Есепте көрсетілмейді:
А) тәжірибенің басталу және аяқталу мерзімі
В) тәжірибе барысында өткізілген аудиттер туралы мәлімет
С) өлшемдік құқықтық құжаттарға және әдебиет көздеріне сүйенген қолданылған әдістердің сипаттамалары
Д) қызметкерлердің жеке мәліметтері
8. Сынақтан өткізілетін жеке тұлғаны анықтайтын мәліметтер лауазымды
А) ҚР заңы талаптарына сәйкес жеке бастың құпиясын сақтап қорғалады
В) БАҚ беттерінде жарияланады
С) интернет жүйесінде жарияланады
Д) халыққа жолдама ретінде жарияланады
Е) факс арқылы жіберіледі
9. Клиникалық зерттеулер мақұлданған сәйкестік хаттамаларымен жүргізіледі:
А) әдептілік сұра
Дата публикования: 2015-07-22; Прочитано: 2050 | Нарушение авторского права страницы | Мы поможем в написании вашей работы!
