С: Бухгалтерия программа пакетініњ арналымы, құрылымы, және жұмыс істеу принциптері . 1С Бухгалтерияныњ негізгі ерекшелігі

1С: Бухгалтерия бухгалтерлік есепті автоматты тұрде жүргізу үшін әмбебап жүйе болып табылады. Бұл программа тұрлі есеп жүйелерін, әр тұрлі әдістемелік есепті жұргізе алады. Сонымен бірге тұрлі кәсіпоындарда қолданылады.

1С: бухгалтерияныњ иілгіштігі және ыњғайлығы оныњ қарапайым бухгалтердіњ құралы ретінде қолдануға мүмкіндік береді. Сонымен бірге 1С: Бухгалтерия бастапқы құжаттарнды енгізуден бастап, есеп беруді Ұйымдастыруға дейін толығымен есепті автоматтандырады. 1С: бухгалтерия жүйесі бухгалтерлік есептіњ кез-келген бөлімін жүргізу үшін қолдануы мүмкін:

• кассалық және банк операциялары бойынша есебі;
• негізгі құралдармен материалдық емес активтердіњ есебі;
• ТМІ
• өндірілген өнім,қызметтермен тауарлардыњ есебі;
• валюталық операциялардыњ есебі;
• Ұйымдармен, дебиторлармен кредиторлар және тұлғалармен өзара есеп айырысу есебі;
• ењбек ақы бойынша есеп айырысу;
• бюджетпен есеп айырысу;
• есептіњ басқада бөлімдері.

1С:Бухгалтерия жүйесі келесі есептерді Ұйымдастыру мүмкіндігі бар:

-шот жоспарыныњ көп дењгейлігі бойынша синтетикалық есеп;

• бірнеше шот жоспары бойынша есеп;
• валюталық есеп және валютаны жабу есебі;
• көп өлшемді аналитикалық есеп;
• әр бір өлшем бойынша көп дењгейлі аналитикалық есеп;
• сандық есеп;
• бір ақпараттық базадағы,бірнеше кәсіпорын бойынша есебі.

1С:Бухгалтериясына ақпаратты енгізу, әр тұрлі дәрежеде

Ұйымдастырылып, автоматтандырылуы мүмкін:

• операцияларды енгізу режимі;
• типтік операциялар режимі;
• құжаттар бойынша операцияларды автоматты тұрде енгізу режимі.

1С:Бухгалтерия жүйесініњ негізгі ерекшелігі оныњ (конфигурациясы) тұрлендіруі болып табылады. 1С: Бухгалтерия жүйесі әр тұрлі обьектер үшін арналған механизммен сәйкес жүргізіледі. Нақтылай алынған обьектілерді, ақпарат жиынтығыныњ құрылымы, ақпаратты өњдеу алгоритмніњ барлығын конфигурация анықтайды.

Конфигурациямен бірге 1С: Бухгалтерия жүйесі есептер класымен тұрлі кәсіпорынды анықтауына бағыт беретін қолдануға дайыни программа болып табылады. Конфигурация штаттық құралдар жүйесімен беріліп және “1С:” фирмасымен жабдықталады.

1С:Бухгалтерия жүйесініњ жинақталған құрылымы бар. Есепті шығару автоматизациясы үшін бұл жүйе базалық болып табылады.

Компоненттер –мүмкіндігінше қызмет жүйесін анықтайды.

1С:Бухгалтерия жүйесініњ ұш негізгі компоненттері бар: “Бухгалтерлік есеп”, ”Оперативті есеп”, ”Есеп айырысу”. Әр бір компонент өзініњ мүмкіндік жүйесі арқылы ақпаратты өњдеу механизммен кењейтеді.

Кәсіпорынныњ есебінде болып жатқан шаруашылық операцияларын “Бухгалтерлік есеп” компонентіне көрсетеді. “Бухгалтерлік есеп” компоненті, көп тұрлі және көп дењгейлі аналитикалық есеп, сандық есеп және валюталық есепті, бірнеше шот жоспарды,бір мезгілде қатарласып шаруашылық операцияларын жұргізеді. “ Оперативті есеп” компоненті ақшалай қаржылардыњ қозғалысыныњ оперативті есепті автоматтандыру үшін арналған. “Оперативті есеп“ компоненты кәсіпорынныњ тауарларыныњ, материалдардыњ, ақшалай және басқада құралдардыњ қалдықтары туралы ақпаратыныњ қозғалысы мен нақтылығын тіркеуге мүмкіндік береді.

Көрсетілген компоненттіњ ењ бастысы – сауда және қоймадағы операцияларды автоматтандыруы үшін қолданады.

“Есеп айырысу“ компоненті күрделі кезекте есеп айырысуын автоматтандыруы үшін арналған.

Бұл компонентті әр тұрлі күрделі есеп айырысуларды орындай алады. Сонымен бірге “өткен күнніњ “ нәтижесімен қайта есептеуге мүмкіншілігі бар. Бұл компоненттіњ ењ бастысы – ењбек ақы мен есеп айырысуды қолданады.

1С: бухгалтерия жүйесініњ қызмет барысы екіге бөлінеді:

(конфигурациялау) және есеп айырысуды орындау.

Конфигуратор тәртібі, өњдеушіге автоматтандыру жүйесініњ жиынтығын қалпына келтіріп, және оларды арнайы мәліметтер базасында есте сақтайды.

Программа кәсіптік және көмекші қызметтерін іске асырады. Керекті қызметті тањдау үшін, керекті мәзір нұктесін тањдау жолы арқылы іске асырады. 1С Бухгалтерия программасындағы мәзір көп дењгейлі болып табылады.

Бірінші дењгей –“Басты мәзір” бұл топтыњ аталу тәртібініњ тізімін көрсетеді:”Операциялар”, “Сервис”, “Есеп беру,” “Терезелер”, “Көмек алу”.

Басты мәзірден тањдап алынған режимнен кейін экранға тәуелді мәзір шығады. Программа мен жұмыс істеудіњ тұрлі кезењдерінде операциялар жиынтығы тұрлі болуы мүмкін. Жұмыс тұріне байланысты, тәуелді мәзір әртұрлі мүмкін болатын іс әрекеттерді қамтуы мүмкін. Тәуелді мәзір қатары көмескі шрифтпен жазылуы мүмкін – бұл деген орындалып жатқан іс шаралары қазіргі уақытта мәнсіз болып табылады.

Мәзір жұмыс тәртібін қарастыра отырып,(F1) көмек арқылы, журнал операциясын, шот жоспарын, валюталық және сандық есебі туралы тұсініктер алуға болады.

“ІҰжаттар мен есеп айырысулар “ нұктесінде тәуелді мәзір тәртібінен “Операциялар” бойынша журнал операциясы пайда болатын бастапқы құжаттар тізімі жүргізіледі. Мысалы: ”Төлем тапсырысыњ” “шығыс кассалық ордер“ және т.б. Операцияларды алып тастау тәртібін журналды ретке келтіру үшін қолдануға болады.

Бас мәзірдегі “Есеп беру” нұктесін тексеру және құжаттарды бекітілген тірінде басып шығаруына, құжаттарды ретке келтіруге, журнал ордерді және шоттар бойынша ведомості құру қызметін атқарады.

Бас мәзірдегі “Сервис“ пункті параметрлерді бекітуіне, жалпы паролл бекітуге дискетке сақтауға және т.б. мәмлесін шешеді.

Калькуляторды шақыру CtrІ +F2 тетігін басу арқылы іске асырылады.

Жұмыс барысында ењ көп қолданылатын тетіктер:

F1 көмек жүйесін шақыру.

ESC- ағымдағы операцияларды жою.

CtrІ +F4 ағымдағы терезені жабу.

AІt+F4 программадан шығу.

CtrІ +F6 басқа терезеге өту.

Ўйымныњ бастапқы мәліметін констант тізіміне енгізу қажет. Сол арқылы бас мәзірдегі “операция-константы“ мәзірін шақыруға болады.

1. 1С Бухгалтерия жүйесіндегі шоттар

1.1С бухгалтерия. Шот жоспары.

2. 1С бухгалтерия жүйесінде субконта тұрлері.

3. Аналитикалық, Сандық.

Бухгалтерлік есеп жүргізу үшін, шаруашылық операцияларды есепке алмас бұрын, алдымен шот жоспарды анықтау қажет.

Кәсіпорында бухгалтерлік есптіњ бас шот жоспары қолданылады.

Шоттар жүйесі кәсіпорынныњ есеп саясатына тәуелді болады. Шот жоспарды бас мәзірдегі “Шоттар операциясы ” командасы арқылы шақыруға болады. Шот жоспар келесі бағаналардан тұрады:

Шот- код (нөмер) шоттар және субшоттар;

Аталуы- шоттыњ немесе субшоттыњ аталуы;

Субконто тұрлері –обьект тұрлерініњ аналитикалық есебініњ (субконта) аталуы, егерде берілген шоттар немесе субшоттарда аналитикалық есеп жұргізілетін болса.

К- Бұл графада “+” белгісі тұрады, егерде берілген шоттар немесе субшоттар бойынша сандық есеп жұргізілсе (сандық есеп, аналитикалық есепті жүргізуді тұжырымдайды).

В- Бұл графада символ “+” егерде берілген шоттар немесе субшоттар валюталық есеп жұргізілсе.

Ан- Бұл графада символ”+”, егерде берілген шоттар немесе субшоттар да туынды тұрдегі есептілікте, аналитикалық есепті әрбір обьект бойынша, басқа шоттар мен айналымдарына талдау жасау міндетті тұрде жүргізуі шарт. Берілген шоттар аналитикалық есепті жүргізуі үшін тұжырымдайды.

Шоттар мен субшоттардыњ код Ұзындығы диалог терезесінде бекітіледі. Ол бас мәзірдегі “Сервис- жалпы параметрлер” және 2 немесе 3 символдар командасы арқылы шақырады.

Шоттардыњ және субшоттардыњ коды сандар және әріптер мазмұнымен болады. Берілген шоттар бойынша аналитикалық есепті жүргізу үшін, тышқанмен “Субконто тұрлері” торкөзіне келіп тышқанды екі рет басу қажет.

Шот жоспарды көру барысында, шоттыњ коды бойынша іздеуге болады. Ол үшін келесі нұсқауларды орындауға болады:

1. Пернелерден қажетті шот кодын теруіњіз қажет. Сонда шот жоспар тізіміндегі қажетті кодқа курсор келіп тоқталады;
2. Іұралдар панелінде “Іздеу” тетігін басуы қажет (бинокль тұріндегі тетік)
3. CtrІ+F3 қос пернесін басуы шарт;
4. “Әрекет”-“Іздеу” командасын орындауы керек.

Соњғы ұш жағдайларда, экранға диалогтық терезе шығады, оған іздеу және іздеу бағыт шартын көрсетуі қажет.

Іайта іздеу үшін мына пернелер қолданылады:

• F3 – қайта іздеу, дәл сол бағытта.
• Shіft+F3 – тізімніњ бастан аяғына дейін қайта іздеу.
• AІt+F3 – тізімніњ аяғынан басына шейін қайта іздеу.

Шот жоспарды баспаға басып шығару үшін, шот жоспар

терезесіндегі төменгі жағында “Баспаға шығару” тетігін басуы қажет.

Аспаптар тақтасында “Баспаға шығару” және “Көріп шығу” тетігі ењ мањызды орын алады. “Көріп шығу” тетігін басу арқылы, шот жоспардыњ қағазда қалай орналасқанын біле аламыз. “Баспаға шығару” тетігін немесе “CtrІ+P” клавишасын басу арқылы шот жоспарды баспаға шығаруға болады.

Типтік конфигурациядағы шот жоспар толығымен Іазақстан Республикасындағы кәсіпорынныњ қаржылық – шаруашылық қызметіндегі бухгалтнрлік есептіњ шот жоспармен сәйкес келеді.

Сондықтан ло кез-келген кәсіпорынға толығымен сәйкес келеді. Немесе азын-аулақ тұрлендіруді қажет етеді.

Бірақ, шот жоспарын толығымен өзгертуге болады. Осы жағдайда есеп беру формалары мен типтік проводкалар стандартты шот жоспарына бағытталатынын ескеру қажет.

Қолданушымен конфигуратордағы шоттар параметрлерініњ өзгеруі құжаттарда автоматты тұрде қалыптастыру алгоритмдеріне елеулі өзгерістерді талап етуі мүмкін. Шоттар жоспарын өзгертудіњ кейбір әрекеттерін конфигураторсыз да орындауға болады. Мысалы: жања шоттарды немесе тізімде бар шоттар бойынша субшоттарды енгізуге болады.

Енгізілген шот нумерация тәртібі бойынша тізімге енгізіліп, орын алады. Программа кестедегі бар шот және субшоттарға сәйкес келетін жања шотты, немесе субшотты енгізуге мүмкіндік бермейді. Шоттарды енгізген кезде бірінші кезекте шотты, сонан соњ оған қатысты субшотты енгізу қажет.

Шотты немесе субшотты жою үшін немесе іс-әрекеттерді орындау қажет:

1.”Операциялар” “Шот жоспары” командасын орыдау. Экранға шот жоспарын шығару.

2. Жойылатын шот жолына курсорды қою.

3. DeІ пернесін басу.

Шот жоспарын тұзету үшін редакциялау режиміне өту керек. Ол үшін редакцияланатын бағанасына курсорды қойып екі рет тышқанмен басу керек.

“Бухгалтерлік есеп” компонентасында 1С:Бухгалтерия жүйесінде тек қана синтетикалық емес, аналитикалық есепті жүргізуге мүмкіндігі бар. 1С:Бухгалтерия жүйесінде аналитикалық есеп жүргізу үшін субконта механизмі қолданылады.

Кез-келген аналитикалық есеп обьектісін субконта деп атайды: негізгі құралдар, материалдық емес активтер, материалдар, Ұйымдар, есеп беруші тұлғалар және т.б. Бір текті обьектілердіњ аналитикалық есепті субконта тұрі деп аталады. Мысалы: 1С:Бухгалтерия жүйесінде сатып алушы мен тапсырыс берушініњ тізімі “Ұйымныњ” “субконто тұрі” деп атайды. Кез-келген Ұйымдарда бұл тізім “субконта” деп аталауы қажет.

Нақты шот бойынша аналитикалық есепті жүргізу шот жоспарында берілген субконта сипаттамаларымен анықталынады.

Бір шот үшін, аналитикалық есеп бірнеше субконта тұрлері бойынша жұргізіліу мүмкін. Бірнеше тұрдегі субконтада негіздлген аналитикалық есептіњ көп өлшемдері деп аталады. Бір жағынан аналитикалық есеп көп дењгейлі де болуы мүмкін, егер субконто шоттарыныњ бірі көп дењгейлі анықтамалылық болса. Мысалы: Кәсіпорын тауарды есепке алу барысында жекеленген тауарлар сонымен бірге топтыњ тауарлар бойынша ақпарат қажет етеді. Бұл жағдайда “Тауарлар” анықтамалығы көп дењгейлі құрылым болып табылады. Шоттар бойынша сандық есеп жұргізілуі мүмкін. Сандық есептіњ өзі конфигурация кезењінде беріледі.

Нақты шот бойынша сандық есеп жүргізіледі, егер оған шот жоспардан сәйкес жағдайға байланысты тапсырма берілсе. Сандық шоттар үшін, жиналған нәтижелік ақпарат сандық (нақтылай) өлшеммен көрсетіледі. Сандық есеп жүргізу аналитикалық есеппен сәйкес қолданылады. Бұл жағдайда обьектілеріњ аналитикалық есебі бойынша, толығымен ақпараталуға болады. Мысалы: қоймадағы тауарлардыњ саны, негізгі құралдардыњ саны, бір бөлімшеге бекітілген және т.б.

Шот жоспардағы тұрлендірілген конфигурациясы,”+” қойылымныњ “В” бағанасындағы, ұш шоттар бойынша бекітілген валюталық есеп енгізіледі. Валюталардыњ тізімін жәнеде олардыњ Ұлттық валютаға байланысты бағамдарын жүргізу үшін “Валюталар” анықтамасы қолданады. Валюта тізімін редакциялау жәнеде бағамдарды енгізу үшін, бас мәзірдегі “Анықтамалық” мәзірінен “Валюты” анықтамасын ашу қажет. Валюта бағамыныњ өзгеру тарихын көру үшін, валюта тізім қалпындағы “Тарихы” режимін қолдану қажет. Валюта суммасыныњ шоттары бойынша бекітілген бухгалтерлік жазуды енгізгенде валюта тұрін “Валюта” анықтамасынан тањдауға болады. Ўлттық валютадағы жазулардыњ соммасын программа автоматты тұрде валюта сомасыныњ валютаныњ ағымдағы бағамына көбейтіндісі ретінде есептейді. Валюта есебініњ қалдығы және айналым шоттарыныњ стандартты есептілікті Ұйымдастыру кезінде, әр-бір валюта бойынша және Ұлттық валюта тұрінде көресетуі қажет. Валюта бағамыныњ өзгеруі кезінде, шоттардағы тењгелей қалдығы бекітіліп, валюта есебі қайта есептеледі. Пайда болған бағамдық айырмашылық, есеп саясатына байланысты сәйкес шоттарға жазылады.

Константаларды енгізу

“1С: Бухгалтерия” жүйесінде константаныњ қызметі, ақпаратты сақтау болып табылады. Дәлірек айтатын болсақ, қызмет жүйесініњ барысын да мұлдем өзгермейтін, немесе елеулі емес өзгерістер болуы мүмкін. Мысалы: Ұйымныњ немесе кәсіпорынныњ аталуы, зањ бойынша өзгермейді.

Константаныњ қолдану ыњғайлылығы, кез-келген ақпаратты бір-ақ рет енгізіп, сол бойынша құжаттарды Ұйымдастыруға, есеп айырысуды, есеп беруді құрастыруды бірнеше рет қолдануға болады. Мекемедегі кез-келген аталулар бойынша өзгерістерді жасау керек болса, онда константада бір рет өзгертсе барлық өзгергендер автоматты тұрде, қандай жеде константа қолданылатын болса, барлығы да өзгереді. Конфигурация мәселелерін қалпына келтіру барысында, қажетті кез-келген ақпаратты сақтау үшін, константаныњ шектелмеген санын құруға болады. Барлық константаныњ жұмыстары, арнайы терезедегі “константалар тізімі ” жүргізіледі. Егер соњғы қолданушыныњ константалармен жұмыс істеу мүмкіндігі болса, бұл терезе мәзір пунктімен немесе “операциялар” жүйелі мәзірімен шақырылады. Егерде конфигурациядағы берілгендері анықталмаса, онда константалар тізімін, программаныњ бас мәзіріндегі “Операция” мәзірінен “Константалар” бөлімін экранға шақыруға болады. Константа тізімініњ терезесі кесте негізінде жасалып, оныњ ішінде ұш бағана болуы тиіс. “Код” бағанасында константаныњ қысқаша атаулары көрсетіледі. Толық атаулары, константаныњ қысқаша атаулары сипаттау үшін, қызмет етеді. ”Мәні” бағанасы константаныњ мағынасын көрсетеді. Константа тізімініњ қойылу тәртібі, “1С.Бухгалтерия” жүйесіндегі конфигураторға тапсырылады.

Терезедегі бір Ұяшық, әр қашан ерекшеленіп “Активті” немесе ағымдағы деп атайды. Константаныњ мағынасын өзгерту үшін, мағынасы өзгеретін таблица Ұяшығына курсорды бекітіп, Enter немесе Shіft+Enter клавишасын бекіту қажет. Ўяшық редакциялау режиміне өтіп және соныњ ішінде текстік курсор пайда болады.

“1:СБухгалтерия“ жүйесінде қорытындыларды жүргізу. Кәсіпорынныњ кез-келген бухгалтерлік қызметтіњ есебін алмас бұрын, керекті кезењ уақыт қорытындылардыњ есеп айырысуларын жасау қажет. Бұл бас мәзірдегі “Сервис”, ”Бухгалтерлік нәтижелерді басқару” бөлімі арқылы жүргізіледі. Экранда терезе пайда болады. Бұл терезеде есеп айырысу нәтижелері үшін керекті параметрлер бекітілген.

“Есептеуді бекіту” терезесінде, тышқан арқылы жоғары немесе төмен қажетті кварталдар тањдалынады. Жоғары терезесінде “Нәтижені есптеу” бойынша тањдалынған квартал бекітіледі.”Нәтижені толығымен қайта есптеу” тетігін басу арқылы нәтижелерді қайта есептеу кезењі жүргізіледі. Содан соњ терезені жабуға болады. Программа есептілікті ұйымдастыру үшін дайын болып табылады